آنچه در مورد دعاوی سه گانه تصرف باید بدانید!

آنچه در این مقاله می خوانید:

دعاوی ثلاث از موضوعات حقوقی مهم در ایران به شمار می رود. در حقیقت تصرف عدوانی، مزاحمت از حق و ممانعت از حق ، سه موضوع مهم است که تحت عنوان دعاوی سه گانه تصرف یا دعاوی ثلاث شناخته می شوند. دعاوی تصرف به آن دسته از دعاوی گفته‌می‌شود که شاکی در ملک تصرف دارد و خاطی مانع استفاده وی از ملک شود، یا برای او مزاحمت ایجاد کند و یا به زور قصد تصرف ملک را داشته باشد. از این رو آن را دعوای سه گانه تصرف نیز می نامند. با املاک داران همراه باشید تا درباره دعاوی سه گانه تصرف بیشتر بدانید.

دعاوی تصرف 

دعاوی سه گانه تصرف

در دعاوی سه گانه خواهان مدعی می‌شود که خوانده، مانع سکونت او در ملک خود می‌شود، مزاحمتی ایجاد می‌کند و یا قصد غصب ملک وی را دارد. بنابراین دعوای سه گانه تصرف شامل سه مورد الف) رفع تصرف عدوانی ب) رفع ممانعت از حق ج) رفع مزاحمت از حق می شود. در ادامه به توضیح هر یک از دعاوی می پردازیم:

دعاوی تصرف 

1.دعوای رفع ممانعت از حق

بر اساس ماده 159 قانون آیین دادرسی مدنی، دعوای ممانعت از حق یعنی " تقاضای شخصی که رفع ممانعت از حق ارتفاق و یا انتفاع خود را در ملک دیگری بخواهد". اگر خوانده مانع رفت‌و‌آمد خواهان در ملک خود شود، می‌توان دعوای ممانعت از حق را مطرح ساخت.

ممانعت از حق با تصرف عدوانی یک تفاوت اصلی دارد. همانطور که پیش تر گفتیم، در تصرف عدوانی، ملک به زور مورد تصرف فرد خاطی قرار می گیرد و اجازه استفاده از ملک به شاکی داده‌نمی‌شود. ولی در ممانعت از حق، خوانده‌فقط مانع استفاده از ملک توسط خواهان می‌شود. ولی خودش از ملک استفاده نمی کند.

2.دعوای رفع مزاحمت از حق

بر اساس ماده 160 قانون آیین دادرسی، دعوای رفع مزاحمت یعنی دعوایی که باعث ایجاد مزاحمت برای متصرف مال غیر منقول شده‌است. در واقع بدون اینکه مال را از تصرف خواهان خارج کند، برای او مزاحمت ایجاد می کند".

در دعوای مزاحمت، فرد خاطی ملک را به تصرف خود در نیاورده و مانع تصرف شخص متصرف نیز نمی شود. پس چرا دعوای مزاحمت مطرح می شود؟ در حقیقت، فرد خاطی با ایجاد مزاحمت برای شاکی، ارامش او را بر هم می ریزد. به طور مثال سر و صدای همسایه ها و یا برگزاری مهمانی های پر سر و صدا و غیره.. البته سر و صدا تا زمانی که باعث ایجاد اختلال در تصرفات متصرف نگردد، از مصادیق مزاحمت در نظر گرفته‌نمی‌شود.

هر گاه خواهان نتواند استفاده کامل از رفاه و آرامش خود در ملک مورد تصرف را ببرد، میتواند دعوای رفع مزاحمت از حق را مطرح نماید. به عنوان مثال میتوان به املاکی با ورودی مشترک اشاره کرد. زمانی که یکی از مالکین، شرایطی ایجاد کند که رفت و آمد دیگری دچار مشکل شود، ایجاد مزاحمت نموده‌است.

3.دعوای رفع تصرف عدوانی

بر اساس ماده 158 قانون آیین دادرسی مدنی، دعوای تصرف عدوانی یعنی "ادعای تصرف سابق مبنی بر این که‌خوانده بدون رضایت خواهان، مال غیر منقول را از تصرف وی خارج نموده‌است. بنابراین ادعای تصرف آن مال را درخواست می کند". توجه داشته‌باشید که این نوع تصرف عدوانی در صورتی تایید می‌شود که بدون هیچ گونه مجوزی از سمت خواهان صورت گرفته‌باشد. در ضمن تصرف عدوانی فقط و فقط مربوط به اموال غیر منقول مثل ملک مرتبط است.

در واقع هر گاه که شخصی در ملکی تصرف داشته باشد ( چه مستاجر باشد و چه مالک)، و شخص دیگری بخواهد ملک را به زور تصرف کند، خواهان بایستی تصرف سابق خود را ثابت کند. چنانچه خواهان موفق به اثبات ادعای خود نشود، می تواند دعوای مالکیت را مطرح کند. بدین ترتیب که سند زسمی مالکیت خود را ارائه کرده و فرد غاصب را از ملک خود بیرون کند.

از آن جایی که خوانده در این نوع تصرف به عنوان غاصب شناخته‌می‌شود، احکام غاصب بر او رواست. بدین صورت که بایستی تمامی خسارات وارده به خواهان را پرداخت نماید. اجرت المثل مدت زمان تصرف ملک را توسط کارشناسان بررسی می کنند و میزان ان مشخص می گردد.

دعاوی تصرف 

ارکان تصرف عدوانی

از ارکان تصرف عدوانی می‌توان به سبق تصرف خواهان، لحوق تصرفات خوانده، و عدوانی بودنِ تصرفات اشاره کرد. چنانچه می‌خواهید برای مطرح ساختنِ دعوای تصرف عدوانی اقدام کنید، احراز این ارکان کافی است و نیازی به اثبات مالکیت خواهان وجود ندارد.

در واقع آنچه که در تصرف عدوانی اهمیت دارد، تصرف سابق خواهان است نه مالکیت وی. چرا که در برخی موارد خواهان مالک ملک است ولی تصرفی در ملک نکرده است. در ضمن باید بدانید که مدت تصرف سابق خواهان در ملک بایستی حداقل حدود یک سال باشد.

انواع تصرف عدوانی

دعوای تصرف عدوانی میتواند جنبه حقوقی داشته باشد و یا جنبه کیفری. از انواع تصرف عدوانی می‌توان به دعوای تصرفی عدوانی کیفری و دعوای تصرف عدوانی حقوقی اشاره کرد. تصرف عدوانی کیفری به تصرفی گفته‌می‌شود که از روی عمد و بدون رضایت مالک انجام شود. چنین تصرفی جرم به شمار می آید و از نظر کیفری قابل پیگیری است. پس از اثبات مالکیت از طرف شاکی، می‌توان خاطی را به یک ماه تا یک سال حبس محکوم کرد.

و اما تصرف عدوانی حقوقی به تصرفی گفته‌می‌شود که بدون رضایت مالک انجام‌شده ولی از روی عمد نبوده‌است. در واقع خاطی هیچ نیت بدی در سر نداشته است. این جرم فقط از نظر حقوقی قابل پیگیری است و مجازات در پی ندارد.

تفاوت تصرف عدوانی کیفری و حقوقی

مهمترین تفاوت تصرف عدوانی کیفری و حقوقی در این است که در تصرف کیفری باید مالکیت مالک اثبات شود. در غیر این صورت شکایت مزبور از غیر مالک قابلیت استماع ندارد. اما در تصرف عدوانی حقوقی نیازی به اثبات مالکیت مالک وجود ندارد و شکایت قابل استماع است.

از طرف دیگر در تصرف عدوانی کیفری، خوانده با دانستنِ اینکه مال غیر منقول متعلق به دیگری‌است، دست به عمل مجرمانه زده‌است. بنابراین جرم به شمار می اید و مجازات در پی دارد. ولی در تصرف عدوانی حقوقی، خوانده‌بدون سوء نیت قبلی و از روی اشتباه مرتکب این عمل شده‌است. در این شرایط جرمی اتفاق نیفتاده است.

تفاوت دیگر در محل رسیدگی به شکایت تصرف عدوانی است. برای تصرف عدوانی کیفری بایستی به دادسرای واقع در نزدیکی ملک مورد نظر مراجعه شود و برگه شکواییه ارائه گردد. ولی برای مطرح ساختنِ دعوای تصرف عدوانی حقوقی میتوان به دادگاه های حقوقی واقع در محل ملک مراجعه نمود. کافیست یک درخواست ارائه شود و دعوا مطرح گردد.

دعاوی تصرف 

ویژگی های دعاوی سه گانه

در قوانین آیین دادرسی مدنی، از ماده 158 تا 177 به ویژگی های مرتبط با دعاوی سه گانه پرداخته‌شده است. جالب است بدانید که دعاوی سه گانه دارای یک سری ویژگی های مشترک هستند که در اینجا به طور خلاصه به آن اشاره می کنیم:

  • دعاوی سه گانه مربوط به اموال غیر منقول مثل ملک می باشد و شامل اموال منقول مثل ماشین، اشیاء گرانبها و غیره نمی شود.
  • میتوان برای هر سه دعوای تصرف درخواست تجدید نظر داشت ولی قابل فرجام خواهی نیستند.
  • دعاوی سه گانه تصرف را میتوان خارج از نوبت مورد برسی قرار داد.
  • در هر سه دعوا، فرد شاکی باید ثابت کند که قبلا متصرف بوده است. چرا که در قوانین ایران همیشه حق با متصرف فعلی است.
  • تجدید نظر در دعوای سه گانه تصرف بر خلاف سایر دعوای، مانع از اجرا حکم نخواهد شد.
  • برای رسیدگی به دعاوی سه گانه تصرف بایستی به دادگاهی مراجعه کنید، که مال غیر منقول در آن منطقه واقع شده‌است.

دعاوی تصرف 

دعوای سه گانه در قانون مجازات

نکته حائز اهمیتی که بایستی در رابطه با دعاوی سه گانه تصرف بدانید، این است که هر سه دعوا علاوه بر جنبه حقوقی، جنبه کیفری نیز دارند. بنابراین بر اساس ماده 690 قانون مجازات اسلامی، فرد خاطی بایستی به 15 وز تا 6 ماه حبس محکوم شود. و اما طبق ماده 693 قانون مجازات اسلامی نیز، در صورت تکرار این امر، مجازات دیگری در نظر گرفته‌می‌شود.

در واقع در صورتی که خوانده پس از خلع ید از مال غیر منقول و یا رفع مزاحمت و ممانعت از حق، باز هم خطای خود را تکرار نماید، علاوه بر رفع تجاوز، به حبس از شش ماه تا دو سال محکوم می شود.

جمع بندی

همانطور که گفتیم دعاوی سه گانه تصرف به دعوای تصرف عدوانی به منظور بیرون کردنِ غاصب از ملک، دعوای رفع ممانعت از حق برای جلوگیری از مانع‌شدن از استفاده از ملک و دعوای رفع مزاحمت برای پیگیری مزاحمت های ایجاد شده گفته‌می‌شود. در این مقاله به توضیح هر سه بخش این دعاوی اشاره کردیم و ویژگی های دعاوی سه گانه را شرح دادیم.

برای استفاده از خدمات سایت املاک آنلاین املاکداران که شامل مشاوره حقوقی املاک تلفنی، تهاتر ملک، خرید آپارتمان در اصفهان، سفارش خرید ملک در اصفهان، خرید زمین و خانه کلنگی در اصفهان، خرید ملک اصفهان، مشارکت در ساخت و اجاره روزانه باغ و ویلا در اصفهان، رهن و اجاره آپارتمان در اصفهان، رهن و اجاره خانه ویلایی در اصفهان و غیره می شوند، می توانید به صفحه اصلی سایت مراجعه کرده و برای کسب اطلاعات بیشتر به برگه های مربوطه مراجعه فرمایید.