اقتصاد۲۴- سید علی مدنی‌زاده، وزیر اقتصاد جمعه شب از این خبر داد که پس از تصویب کنوانسیون پالرمو در مجمع تشخیص مصلحت نظام، FATF از ایران برای مذاکره دعوت کرده است. گروه ویژه اقدام مالی (FATF) دارای ۳۹ عضو اصلی است که شامل کشور‌های توسعه‌یافته و مراکز مالی بزرگ جهان می‌شود.

روند عضویت در این نهاد، علاوه بر رعایت الزامات فنی و قانونی، نیازمند تأیید سیاسی نیز هست. به‌عبارت دقیق‌تر، عضویت یک کشور جدید در FATF تنها زمانی ممکن است که تمام ۳۹ کشور عضو رأی موافق بدهند و هیچ مخالفتی وجود نداشته باشد. این شرط اجماع، فرآیند عضویت را به‌شدت دشوار و حساس می‌کند، به‌ویژه برای کشوری مانند ایران که روابط سیاسی پرتنشی با اسرائیل و آمریکا دارد.

وحید شقاقی شهری، اقتصاددان در پاسخ به این پرسش که باوجود تحریم‌ها و احتمال فعال شدن مکانیسم ماشه، آیا FATF می‌تواند در اقتصاد کشور اثرگذار باشد؟ به اقتصاد ۲۴ گفت: «باید در نظر داشته باشیم که پالرمو در مجمع تشخیص مصلحت نظام تصویب شد ولی CFT همچنان در مجمع مانده و به تصویب نرسیده است. موضوع بعدی این است که حتی اگر مسائل فنی و حقوقی FATF را حل کنیم، تا زمانی که مسائل سیاسی‌اش با آمریکا حل نشود، اصلا به نتیجه نخواهد رسید. به این دلیل که ۳۹ کشور عضو FATF برای پیوستن باقی کشور‌ها تصمیم می‌گیرند. در بین اعضا، آمریکا حضور دارد و از سال ۲۰۱۸ اسرائیل هم جزو آن ۳۹ کشور شده است. حتی کشور‌هایی مانند ایسلند و آرژانتین که با مسئله تحریم مواجه نبودند و روابط حسنه‌ای هم با آمریکا داشتند، زمانی که می‌خواستند از گروه سیاه به خاکستری و از آنجا به گروه سفید ارتقاء پیدا کنند، گرفتاری‌های زیادی برایشان ایجاد شد و آمریکا به راحتی حاضر به پذیرش نمی‌شد.»

وی ضمن بیان اینکه همه ۳۹ کشور عضو باید رای مثبت دهند و اگر یکی از آنها مخالف باشد، مسیر خروج از لیست سیاه طی نخواهد شد، افزود: «اگر مسیر FATF را پیش از سال ۲۰۱۸ طی می‌کردیم، مسیر هموار بود چراکه با آمریکا قرارداد برجام را بسته بودیم و اسرائیل هم جزو دولت‌های تصمیم‌گیر نبود. اکنون هم اسرائیل اضافه شده و هم آمریکا مدام تحریم‌ها علیه ایران را افزایش می‌دهد؛ بنابراین حتی اگر CFT هم تصویب شود و حتی اگر گفت‌و‌گو با نمایندگان FATF را آغاز کنیم، مسائل فنی و حقوقی در حاشیه و اصل بر مسائل سیاسی است.»

این اقتصاددان با بیان اینکه خروج ایران از لیست سیاه امکان ناپذیر و احتمالش کم است، تاکید کرد: «دعوت FATF از ایران برای مذاکره صرفا در حد خبر مقدماتی است. ما حتی اگر مسائل فنی و حقوقی را بصورت کامل رفع کنیم، به دلیل مسائل سیاسی، مسیر عبور ایران از گروه کشور‌های سیاه حل نخواهد شد.»

شقاقی شهری همچنین خاطرنشان کرد: «از آنجایی که مسیر عضویت ایران طی نخواهد شد، FATF هم هیچ سودی نخواهد داشت، چون اساسا به وقوع نمی‌پیوندد. الان طرف ایرانی می‌رود و با نمایندگان FATF شروع به بحث‌های فنی و حقوقی می‌کند. به فرض اگر کنوانسیون CFT را هم بپذیریم، مذاکراتی که ما با نمایندگان FATF خواهیم داشت برای ما فایده‌ای ندارد چراکه طرف آمریکایی و اسرائیلی مانع آن خواهند شد.»

این استاد دانشگاه درباره مسیر کشور‌هایی که در لیست سیاه FATF بودند و سپس خارج شدند، گفت: «باید تمام ۳۹ کشور بپذیرند. کشور‌هایی مانند ایسلند و آرژانتین که هیچ مشکلی با طرف آمریکایی نداشته و ندارند، زمانی که خواستند ارتقای جایگاهشان را طی کنند، کلی بده بستان پشت پرده داشتند.»

شقاقی شهری ضمن تاکید بر اینکه مذاکرات با نمایندگان FATF صرفا به عنوان یک خبر در طرف ایرانی مطرح شده است، افزود: «واقعیت این است که تا زمانی که مسائل سیاسی با طرف آمریکایی به نتیجه نرسد، مسئله مذاکرات فنی و حقوقی با اعضای FATF هم به نتیجه نخواهد رسید. با این کار مسائل داخلی ما شفاف‌تر می‌شود، چراکه کنوانسیون‌هایی که به آن ملحق می‌شویم یک بار اجرایی در داخل کشور هم دارد و تا حدودی می‌تواند به شفافیت داخلی ما کمک کند ولی تبعاتی هم دارد. وقتی به کنوانسیونی ملحق می‌شوید باید پاسخگو باشید. به عنوان مثال ما عضو NPT هستیم و باید پاسخگو باشیم مگر اینکه بخواهیم از آن خارج شویم که آن هم هزینه‌ای دارد. مثلا طرف ایرانی دارد تهدید می‌کند که اگر اروپایی‌ها مکانیسم ماشه را فعال کنند ما از NPT خارج می‌شویم. این هم مانند کنوانسیون CFT است. یعنی وقتی ما عضو آن می‌شویم، یک بار فنی حقوقی و سیاسی برایمان دارد و باید پاسخگو باشیم. در واقع ما چیزی گیرمان نمی‌آید و باید پاسخگو هم باشیم.»

بیشتر بخوانید: با ورود به فهرست خاکستری FATF مشکل ارتباط تجاری‌مان با دنیا رفع می‌شود

این اقتصاددان همچنین خاطرنشان کرد: «من نمی‌گوییم موضوع FATF را حل نکنیم بلکه می‌گویم سهم مباحث فنی و حقوقی پایین است و باید از بعد سیاسی حل شود. خلاصه این است که با طرف آمریکایی باید بحث‌های سیاسی را حل کنیم. ما درمورد بحث تحریم در حال صحبت با طرف اروپایی هستیم ولی می‌بینیم که آنها بدون آمریکا نمی‌توانند برای مکانیسم ماشه تصمیم بگیرند. این امر نشان می‌دهد جهانی که ما در آن زندگی می‌کنیم، بیشتر مسائلش پشت پرده بسته می‌شود تا روی پرده یعنی اگر نتوانیم مسائل سیاسی‌مان را با طرف آمریکایی حل کنیم، برجام هم حل نخواهد شد، اروپا هم قدرت ندارد و بود و نبود روسیه و چین هم برای ما موضوعیتی ندارد؛ بنابراین می‌ماند طرف آمریکایی که اگر نتوانیم مسائل سیاسی‌مان را با آن حل کنیم، در پشت پرده با خروج ایران از لیست سیاه موافقت نمی‌کند. ضمن اینکه حساسیت CFT که از پالرمو بیشتر است، تصویب نشده است.»

شقاقی شهری در پایان تاکید کرد: «با این تفاصیل، خبر وزیر اقتصاد مبنی بر دعوت FATF از ایران در حد یک خبر درمانی می‌تواند باشد، اما در عالم واقعیت چیزی نصیب ایران نخواهد شد. گفت‌و‌گو‌هایی انجام می‌شود ولی برای ما فایده‌ای نخواهد داشت چون توان خروج ایران از لیست سیاه وجود ندارد. مذاکرات باید خارج از بحث کنوانسیون‌ها و از زاویه سیاسی پشت پرده صورت گیرد، کاری که همه کشور‌ها انجام دادند.»