اقتصاد ۲۴- برنج‌کاری نیاز آبی بالایی دارد و در شرایط کمبود آب، به‌ویژه در مناطق مستعد کشت برنج، این موضوع به یک چالش جدی تبدیل می‌شود. مدیریت ناکارآمد منابع آبی و تبخیر بالا نیز به این مشکل دامن می‌زند. هجوم آفات و بیماری‌های گیاهی می‌تواند خسارات قابل توجهی به مزارع برنج وارد کند و نیازمند استفاده از سموم و مواد دفع آفات است که هزینه‌بر بوده و می‌تواند بر سلامت محیط زیست نیز تاثیر بگذارد.

حالا بحث‌هایی مطرح است که موضوع واردات غیرقانونی و قاچاق برنج خارجی، به‌ویژه در زمان برداشت محصول داخلی، می‌تواند قیمت برنج ایرانی را کاهش داده و به تولیدکنندگان داخلی لطمه بزند.

واردات برنج در زمان‌هایی که تولید داخلی پاسخگوی نیاز است، می‌تواند بازار را اشباع کرده و به ضرر کشاورزان تمام شود. قیمت‌گذاری نامناسب و نوسانات شدید قیمت برنج در بازار، برنامه‌ریزی را برای کشاورزان و عرضه‌کنندگان دشوار می‌کند. 

محمد مختاریانی، در گفتگو با اقتصاد ۲۴ با تاکید بر نزدیک شدن به فصل برداشت برنج اظهار امیدواری کرد که «قیمت برنج در حدود ۲۰۰ هزار تومان باقی بماند»، هرچند این یک امیدواری است، اما احتمال وقوع آن نیز وجود دارد.

دلایل افزایش قیمت برنج

مختاریانی در خصوص کفایت تولید داخلی برنج نسبت به نیاز کشور گفت: تولید داخلی هیچ سالی به اندازه مصرف نبوده است. یکی از دلایل افزایش قیمت برنج در سال گذشته انتشار آمار‌های غلط در حوزه تولید بود. در حالی که میزان تولید واقعی حدود ۱.۷ میلیون تن بوده، اما آمار‌ها از تولید ۲.۷ میلیون تنی حکایت داشتند و همین باعث شد واردات مسیر کاهشی را طی کند و بازار با کمبود برنج و افزایش قیمت آن مواجه شود.

وی افزود: خوشبختانه امسال آمار واقع‌بینانه‌تری اعلام شده و مشخص شد که با مصرف حدود ۳.۵ میلیون تنی، دست‌کم به واردات ۱.۵ میلیون تن برنج نیازمندیم.

بیشتر بخوانید: اینفوگرافی/ افزایش سرسام آور قیمت برنج ایرانی در یک سال

رئیس انجمن تولیدکنندگان و تأمین‌کنندگان برنج کشور، اصلی‌ترین دلیل نوسانات قیمت در بازار برنج ایرانی را کمبود این محصول دانست و بیان کرد: زمانی که آمار غلط منتشر شود و در تأمین کسری لحاظ نشود، این مسئله موجب می‌شود بازار با آشفتگی مواجه شود که این کسری را در نتیجه احتکار می‌بینند، اما موضوع به این راحتی‌ها نیست چرا که برنج محصولی است که باید در مدت زمان کوتاه مصرف شود و انباشت وسیع آن باعث از بین رفتن این محصول پرزحمت می‌شود و زمانی که قیمت‌ها کاهشی باشد انگیزه‌ای برای احتکار وجود ندارد.

نقش واسطه‌گری و راهکار کاهش فاصله قیمت مزرعه تا مصرف‌کننده

مختاریانی تأکید کرد: جو متشنج بازار حاصل شلوغ‌کاری‌های برخی نمایندگان استان‌های شمالی بوده که مانع از تصمیم‌گیری‌های کارشناسانه می‌شود. در بازار برنج ایران چندان واسطه‌گر وجود ندارد و اکثر کشاورزان به‌صورت مستقیم با مردم در ارتباط‌اند. برند‌های معروف و شرکت‌های بزرگ کمتر از پنج درصد از سهم بازار را دارند و باقی از طریق ارتباط مستقیم کشاورز با مصرف‌کننده تأمین می‌شود.

وی تصریح کرد: برخلاف کالا‌های دیگر، در بازار برنج ایرانی برند‌های بزرگ سهم ناچیزی دارند و همین باعث می‌شود دولت هم نتواند نظارت و کنترل مؤثری اعمال کند. اگر بازار به‌صورت متشکل و ساختاریافته‌تری بود، دولت در حوزه قیمت‌گذاری، کیفیت و شبکه توزیع مؤثرتر عمل می‌کرد.

واکنش به گم شدن برنج وارداتی

مختاریانی در واکنش به خبر گم شدن یک میلیون تن برنج وارداتی اظهار کرد: اگر به این موضوع به عنوان فردی از خارج کشور نگاه کنیم، این مسئله بیشتر جلوه طنز دارد. چطور ممکن است یک میلیون تن برنج گم شود چرا که این حجم معادل هزاران تریلی و نیازمند صد‌ها هزار متر مربع فضای انبار است؛ گم شدن چنین حجمی امکان‌پذیر نیست. این نوع مسائل یک نوع سرپوشانی بر سیاست‌های ناکارآمد است.