اقتصاد۲۴- به بهانه سکانسی از فیلم اعتراض، ساخته مسعود کیمیایی به گذشته سفر کنید و با مقایسه قیمت ساندویچ در سال ۷۸ و ۱۴۰۴، از تغییرات قدرت خرید ایرانی‌ها شگفت‌زده شوید

قیمت ساندویچ احتمالا در حال حاضر دغدغه هیچ‌کس نیست، اما اگر خیلی اتفاقی به سکانسی از فیلم‌های مسعود کیمیایی برخورد کنیم، حاضر هستید همراه اعداد به سفری در زمان بروید؟

فیلم سینمایی اعتراض ۲۶ سال پیش ساخته شده است؛ در نمایی از آن امیرعلی (با بازی داریوش ارجمند) و رضا (با بازی محمدرضا فروتن) در یک فست‌فودی نشسته‌اند و برای لحظاتی کوتاه، می‌توان در پس‌زمینه منوی غذا با قیمت‌هایی را دید که امروز فقط نوستالژیک نیستند. همبرگر ۵۵۰ تومان، چیزبرگر ۶۵۰ تومان و نوشابه تنها ۷۰ تومان!

جالب شد نه؟ پس بیایید با هم بررسی کنیم و بفهمیم هزینه صرف یک وعده ساندویچ برای یک خانواده ایرانی در سال ۱۳۷۸ بیشتر بود یا امروز در سال ۱۴۰۴؟

یادتان باشد در علم اقتصاد، برخی کالا‌ها و خدمات روزمره به شاخصی غیررسمی برای سنجش قدرت خرید مردم تبدیل می‌شوند. همان‌طور که شاخص «بیگ مک» در جهان به‌عنوان معیار مقایسه بین‌المللی شناخته می‌شود، در ایران هم مقایسه قیمت فست‌فود در منوی رستوران‌ها می‌تواند نشان دهد پول ملی چه مسیری را طی کرده است.

بیشتر بخوانید:غذاهایی که زودتر پیرتان می‌کند

برای درک بهتر جایگاه قیمت‌ها در اقتصاد آن دوران، باید آنها را به نسبت درآمد متوسط خانوار‌ها سنجید. بر اساس گزارش‌های رسمی مرکز آمار ایران، متوسط درآمد ماهیانه یک خانوار ایرانی در سال ۱۳۷۸ معادل ۱۵۴ هزار و ۷۰۸ تومان بوده است. حال تصور کنیم یک خانواده پنج نفره در همان سال تصمیم می‌گرفتند برای صرف یک وعده شام به فست‌فود بروند.

یک سفارش منطقی برای چنین خانواده‌ای می‌توانست شامل دو عدد همبرگر، یک عدد چیزبرگر، دو عدد هات‌داگ، دو ظرف سیب‌زمینی و پنج عدد نوشابه باشد. مجموع هزینه این سفارش برای یک خانواده پنج نفره در سال ۱۳۷۸ مبلغ سه هزار و ۷۰۰ تومان می‌شد.

اگر این مبلغ را با درآمد متوسط ماهیانه آن سال مقایسه می‌کنیم متوجه می‌شویم آن شب تنها ۲.۳۹ درصد از کل درآمد ماهیانه خانوار به خوردن ساندویچ اختصاص پیدا کرده است.

خوردن فست‌فود در گذشته بیشتر شبیه «تفریح» بود. خانواده‌ها نهایت ماهی یک یا دو بار به این مکان‌ها می‌رفتند حتی بخشی از جامعه غذا خوردن بیرون خانه را ننگ و عار می‌دانستند، اما امروز با تغییر سبک زندگی شهری، فست‌فود گاهی یک ضرورت روزمره برای شاغلان پرمشغله یا دانشجویان خوابگاهی است. همین تغییر سبک زندگی باعث شده افزایش قیمت‌ها بیشتر احساس شود

مقایسه تکان‌دهنده؛ قیمت همبرگر در سال ۷۸ و ۱۴۰۴

آنچه باعث می‌شود امروز به منوی فیلم «اعتراض» بیش از اندازه توجه کنیم نه خود قیمت‌ها، بلکه مقایسه آنها با واقعیت امروز بازار است. جهش قیمت‌ها در طول ۲۶ سال به قدری بوده که ارقام سال ۱۳۷۸ تقریباً سورئال به نظر می‌رسند. ساندویچ همبرگر در آن زمان با قیمت ۵۵۰ تومان عرضه می‌شد ولی امروز، با این پول حتی حتی نمی‌توان نان همبرگر خرید. خودتان قیمت‌ها را با نرخ‌های مرداد ماه ۱۴۰۴ مقایسه کنید.

یک همبرگر ۵۵۰ تومانی، امروز به طور متوسط ۱۸۰ هزار تومان قیمت دارد و قیمت نوشابه ۷۰ تومانی به ۲۵ هزار تومان رسیده است. افزایش قیمت‌ها تنها به مواد اولیه محدود نمی‌شود و هزینه‌های جانبی مانند انرژی، اجاره، دستمزد نیروی انسانی و سایر عوامل تولید را نیز در بر می‌گیرد

قدرت خرید در گذر زمان؛ هزینه واقعی یک ساندویچ چقدر است؟

مهم‌ترین شاخص برای تحلیل وضعیت اقتصادی، نه قیمت اسمی کالاها، بلکه نسبت قیمت به درآمد و قدرت خرید مردم است. همان‌طور که دیدید، در سال ۱۳۷۸ یک وعده غذای خانوادگی حدود ۲.۳۹ درصد از درآمد ماهانه را شامل می‌شد. حال بیایید ببینیم این نسبت در سال‌های اخیر چگونه بوده است.

آخرین گزارش رسمی مرکز آمار ایران، مرداد ۱۴۰۴ منتشر شده و نشان می‌دهد متوسط درآمد ماهیانه یک خانوار شهری در سال ۱۴۰۳ حدود ۲۸ میلیون تومان بوده است.

همچنین هزینه همان سبد سفارشی که در سال ۱۳۷۸ محاسبه کردیم، الان در مرداد ۱۴۰۴ به یک میلیون و ۱۸۵ هزار تومان می‌رسد.

اگر فرض کنیم متوسط درآمد ماهیانه سال ۱۴۰۳ یا همان ۲۸ میلیون تومان همچنان پابرجا باقی مانده است، یک شب ساندویچ خوردن برای خانواده ایرانی، حالا معادل ۴.۲۳ درصد کل درآمد ماهانه‌اش خواهد بود.

بیشتر بخوانید:ارتباط میان‌ مصرف فست‌فود و ابتلا به آلزایمر

چیزی که سهمش در سال ۱۳۷۸ به ۲.۳۹ درصدی از کل درآمد می‌رسید. این یعنی سهم یک تفریح ساده مانند صرف ساندویچ در سبد هزینه خانوار تقریباً دو برابر شده است.

آنچه روزگاری یک تفریح قابل دسترس برای طبقه متوسط بود، امروز به یک هزینه قابل تأمل تبدیل شده که بسیاری از خانواده‌ها باید برای آن برنامه‌ریزی کنند یا از تعداد دفعات آن بکاهند.

حتی اگر گزارش‌های آماری را ملاک ارزیابی قرار دهیم، درآمد ماهیانه خانوار از سال ۱۳۷۸ تا الان ۱۸۵ برابر شده در حالی که هزینه ساندویچ یک خانوار پنج نفره در همین مدت، ۳۲۰ برابر محاسبه می‌شود

منبع: فرارو