- آیا تا به حال با این مشکل برخورد کرده اید که کسی بدون اجازه، خانه، باغ یا مغازه شما را تصرف کرده و حاضر به ترک آن نباشد؟ در این شرایط، قانون راه حلی روشن به نام خلع ید را برای بازپس گیری ملک شما وضع کرده است. در این مطلب از سایت املاک داران، به زبانی ساده توضیح می دهیم که خلع ید چیست؟ انواع آن کدامند؟ چه مدارکی نیاز دارید؟ و در یک جدول مقایسه ای ساده، به شما تفاوت های دعاوی خلع ید، تصرف عدوانی و تخلیه ید را میگوییم تا با اطمینان و به صورت کاملا قانونی، حقوق ملکی خود را پس بگیرید.
آیا تا به حال با این مشکل برخورد کرده اید که کسی بدون اجازه، خانه، باغ یا مغازه شما را تصرف کرده و حاضر به ترک آن نباشد؟ در این شرایط، قانون راه حلی روشن به نام خلع ید را برای بازپس گیری ملک شما وضع کرده است. در این مطلب از سایت املاک داران، به زبانی ساده توضیح می دهیم که خلع ید چیست؟ انواع آن کدامند؟ چه مدارکی نیاز دارید؟ و در یک جدول مقایسه ای ساده، به شما تفاوت های دعاوی خلع ید، تصرف عدوانی و تخلیه ید را میگوییم تا با اطمینان و به صورت کاملا قانونی، حقوق ملکی خود را پس بگیرید.
معنی خلع ید
خلع ید به معنای اخراج متصرف غیرقانونی از ملک است. یعنی اگر کسی ملکی (مثل خانه، زمین، مغازه) را بدون اجازه و بدون داشتن حق قانونی در تصرف داشته باشد، مالک ملک می‌تواند از طریق قانون او را از ملک خود بیرون کند.
فرض کنید منزلی دارید و شخصی بدون داشتن اجاره نامه و اجازه شما در منزلتان سکونت دارد و حاضر به تخلیه هم نیست. در این صورت شما میتوانید در دادگاه از طریق دعوای خلع ید حکم اخراج او را از خانه خود بگیرید.
انواع دعوای خلع ید
- خلع ید امانی: خانه فرضی خود را به یاد دارید؟ حالا اینبار شما آن را طی مدتی مشخص به فردی امانت دادید و این مدت به پایان رسیده است؛ اما آن فرد منزل شما را خالی نکرده و بدون اجازه شما به ماندن در آن ادامه داده است. در این صورت شما می توانید از طریق دادگاه اقدام به خلع ید نمایید که در مباحث حقوقی آن را از نوع امانی می دانند.
- خلع ید غصبی: در این مورد هیچ قراردادی بین شما و فرد نیست و او بدون اجازه شما و کاملا غیرقانونی ملک شما را تصاحب کرده است. به یاد داشته باشید برای این نوع دعوی شما باید مدارک قابل قبولی برای ادعای مالکیت خود نسبت به ملک به دادگاه ارائه دهید.
- خلع ید مشاعی: منظور از مشاعی، شریک بودن چند نفر نسبت به یک ملک است. اگر یک یا چند نفر از شرکا بدون رضایت بقیه ملک را تصاحب کنند. شرکای دیگر می‌توانند دعوای خلع ید را به دادگاه ارائه دهند تا به حقوق خود برسند.
اگرچه همه ی این دعواها، از نظر ظاهر شبیه هم هستند (چون هدفشان بازپس گرفتن ملک است) اما از نظر مبانی حقوقی، مدارک مورد نیاز و مرجع رسیدگی متفاوت اند.
برای دعوای خلع ید چه شرایطی لازم است؟
برای اینکه بتوانید خلع ید را در دادگاه مطرح کنید دست کم باید این سه شرط را داشته باشید:
- سند مالکیت رسمی ملک را داشته باشید.
- تصرف فعلی ملک بدون اجازه و بدون قرارداد معتبر باشد.
- ملک شما غیرمنقول باشد (مثل زمین، خانه، مغازه و…)
مدارک لازم برای خلع ید
برای طرح دعوای خلع ید، ارائه ی برخی مدارک ضروری و حیاتی است تا دادگاه بتواند مالکیت و حق شما برای بازپس گیری ملک را تایید کند. همچون:
- سند رسمی و قانونی ملک
- استعلام ثبتی ملک
- نقشه محل ملک
- شناسنامه و کارت ملی مالک
- شهادت چند نفر برای درستی ادعای غصب شدن ملک (در صورتی که دادگاه شاهد بخواهد)
- عکس و فیلم (از این مورد برای نشان دادن غصب شدن ملک در دادگاه استفاده می‌شود)
اگر در این باره وکیل گرفته باشید باید وکالت نامه ای به دادگاه ارائه دهید.
چرا برای دعاوی خلع ید به کمک حقوقی نیاز داریم؟
دعوای خلع ید پیچیدگی های حقوقی خاص خود را دارد. از تنظیم دادخواست دقیق گرفته تا ارائه مدارک معتبر و دفاع در دادگاه، هر مرحله نیازمند دانش و تجربه تخصصی است. به گفته تیم کارشناسان سایت برترین وکیل ، داشتن یک وکیل آگاه می‌تواند این مسیر را هموار کند. برای موفقیت در پرونده های خلع ید، همکاری با یک وکیل حرفه ای برای دعاوی خلع ید در تهران می تواند روند پرونده شما را سریع تر و مطمئن تر کند، تا با خیال راحت حقوق قانونی خود را پس بگیرید.
جدول مقایسه دعاوی خلع ید، تصرف عدوانی و تخلیه ید در یک نگاه
| – | خلع ید | تصرف عدوانی | تخلیه ید |
| مدارک مورد نیاز | ارائه سند رسمی مالکیت الزامی است. | نیازی به سند مالکیت نیست، شاکی باید اثبات کند که پیش از تصرف غیرقانونی، مالک ملک بوده | ارائه قرارداد حقوقی (مثل اجاره نامه) و پایان مدت قرارداد ضروری است. |
| هدف دعوی | بازپس‌گیری ملک توسط مالک قانونی از متصرف غیرمجاز | بازگرداندن ملک به مالک قانونی که ملک به صورت غیرمجاز از تصرف وی خارج شده است. | تخلیه ملک از متصرفی که قرارداد قانونی وی (مانند اجاره) پایان یافته است. |
| مرجع صالح رسیدگی | دادگاه عمومی حقوقی محل وقوع ملک | حقوقی: دادگاه عمومی کیفری: دادسرای عمومی و انقلاب |
شورای حل اختلاف یا دادگاه عمومی (بسته به محل و نوع قرارداد) |
تفاوت خلع ید و تصرف عدوانی
خلع ید و تصرف عدوانی هر دو از دعاوی مربوط به مالکیت و حقوق عینی بر اموال غیرمنقول (مثل زمین و ساختمان) هستند، اما تفاوت های مهمی با یکدیگر دارند. اینبار فرض کنید که زمینی دارید و یک نفر آن را اشغال کرده است. در خلع ید (که یک دعوای حقوقی است) برای اینکه بتوانید حکم اخراج فرد را از زمین خود بگیرد، باید سندی از مالکیت آن را به دادگاه ارائه دهید تا ثابت کنید شما مالک حقیقی زمین هستید.
در تصرف عدوانی وضع کمی فرق می‌کند. شما از زمینی استفاده کردید و حالا شخصی به صورت غیرقانونی و بدون رضایت شما آن را اشغال کرده است. در این صورت میتوانید برای اخراج او از زمین از تصرف عدوانی استفاده کنید که در آن مالک بودن شرط نیست.
این دعاوی، هم می‌تواند حقوقی و هم کیفری باشد. هدف از دعوی خلع ید این است که مالک بتواند ملکش را پس بگیرد، در حالی که در تصرف عدوانی هدف جلوگیری از ادامه تصرف غیرقانونی و بازگرداندن ملک به وضعیت قبل است.
تفاوت خلع ید با تخلیه ید چیست؟
تفاوت خلع ید و تخلیه ید از نظر مبنای مالکیت، نوع رابطه حقوقی و وضعیت تصرف متفاوت است. بیایید دوباره همان منزل فرضی که داشتید را مثال بزنیم. اینبار شما این منزل را به شخصی اجاره دادید و مدت زمان اجاره به پایان رسیده، اما آن شخص منزل شما را خالی نکرده و به سکونت خود ادامه داده است.
در این صورت شما میتوانید با حکم تخلیه ید او را از منزل خود اخراج کنید. در دعوای تخلیه ید باید رابطه حقوقی قبلی (مثل اجاره نامه) بین مالک و متصرف وجود داشته است. همچنین نیاز نیست که حتما مالک خانه باشید همین که ذی حق منزل به حساب بیایید هم کافی است.
درباره خلع ید همانطور که میدانید شما باید ثابت کنید که مالک حقیقی منزل هستید و هیچگونه رابطه حقوقی بین شما و فردی که ملک شما را غصب کرده، نباید وجود داشته باشد. همچنین تصرف ملک به صورت غصبی است.
جمع بندی
اگر کسی بدون اجازه ملک شما را تصرف کرده، وقت آن است که از مسیر درست وارد شوید. عجولانه اقدام نکنید و مطمئن باشید که دعوی خلع ید راه قانونی بازپس گیری ملک شما است. فقط باید مدارک مورد نیاز را آماده کنید و شرایط را برای یک وکیل متخصص شرح دهید و از او کمک بگیرید.
