انبوه سازان ساختمان و پیمانکاران آرماتوربندی را معمولاً در مرحله‌ای از ساخت‌وساز انجام می‌دهند که بتن‌ریزی فونداسیون، دیوارها یا سقف‌ها در حال آماده‌سازی باشد. چه در حال ساخت یک جاده باشید یا یک آسمان خراش، آرماتور بندی یک بخش مهم فونداسیون های بتنی به شمار می رود و برای تامین مقاومت فشاری و کششی ضروری است. از آماتور برای مقاومت بیشتر در بتن استفاده می گردد. چرا که بتن در برابر مقاومت کششی و فشاری ضعیف است ودچار ترک خوردگی و آسیب می شود.
به همین دلیل بتن به تنهایی در ساخت بناهای مسکونی گزینه ای مناسبی نخواهد بود، اما میلگرد فولادی در برابر نیروی کششی و فشاری مقاوم است. ترکیب بتن و آرماتور باعث می شود که فولاد و بتن مکمل یکدیگر شوند و با هم بسیار موثر واقع شوند. بنابراین با آرماتوربندی از آسیب دیدن سازه تحت تاثیر زلزله و سایر شرایط محیطی جلوگیری می کند.
به طور کلی آرماتوربندی یکی از مراحل ساخت و ساز به شمار می رود که تاثیر زیادی در استحکام نهایی بنا خواهد داشت. همچنین آرماتوربندی پایه و اساس سفت‌کاری ساختمان را تشکیل داده و بدون آن، سفت‌کاری نمی‌تواند به درستی انجام گردد.
آرماتور بندی چیست؟
میلگرد از ماده اولیه ای به نام سنگ آهن تشکیل می شود. در واقع میلگرد همان متریالی است که به منظور تقویت بتن در آرماتور بندی بکار می رود. تا زمانی که این میله فولادی برای تقویت بتن استفاده نشود، آن را میلگرد می نامند. اما به محض استفاده در بتن، میلگرد به آرماتور تغییر نام می دهد، زمانی که آرماتور و بتن با هم ترکیب شوند، بتن نیز مسلح می شود. نام بتن نیز به نام بتن مسلح تغییر می کند.
در صنعت ساخت و ساز به شبکه ای از میلگردها که در کنار هم به شکل های مختلف قرار می گیرند، آرماتور بندی گفته می شود. در واقع نحوه برش و چینش میلگردها بر اساس نوع سازه و یک سری اصول مهندسی معین می گردد. در نهایت با متصل ساختن این میلگردها به یکدیگر، فضایی برای بتن ریزی و قالب بندی بوجود می آید.
استادکار آرماتور بندی برای ساخت بخش های مختلف سازه مثل کف، دیوارها، پی، پله ها، ستون ها و غیره از این روش استفاده می کند. برای آرماتوربندی در هر پروژه، نوع میلگرد ها، فاصله بین آن ها و سایر جزئیات با هم متفاوت است. در واقع دلیل کاربرد آرماتور بندی در پروژه های ساختمانی، استحکام بنا و افزایش مقاومت در شرایط مختلف محسوب می شود.
کاربردهای آرماتور
هر سازه ای باید دارای ساختار یکپارچه باشد تا بتواند برای مدت طولانی دوام بیاورد. سازه هایی که با مصالح نامرغوب و مهندسی نشده ساخته می شوند، نه تنها در معرض فرسودگی هستند، بلکه ممکن است به ساکنان و حتی دیگران نیز آسیب برسانند.
به همین دلیل در ساخت و ساز از محصولات فولادی استفاده می شود تا دوام و ایمنی سازه افزایش یابد. در واقع سازندگان ساختمان، به کمک میلگرد یا آرماتورها سازه های بتنی را مقاوم می سازند.
میلگرد در ساختمان کاربردهای متفاوتی دارد که به تعدادی از آنها اشاره می کنیم:
افزایش مقاومت بتن
درحالی که بتن به خودی خود یک ماده پایدار است ولی به کمک فولاد می توان آن را تقویت نمود. هدف از این کار تولید یک سازه بتنی مثل ستون یا دیوار است که در برابر فشار زیاد مقاومت کند. ستون های بتنی با ادغام میلگرد از استحکام بیشتری برخوردار خواهد شد. همچنین استفاده از برخی مواد افزودنی فوق روان کننده در بتن نیز می تواند باعث افزایش مقاومت و کارایی بتن ها شود.
امکان استفاده از لایه های نازک بتن
استفاده از مقادیر زیاد بتن در سازه های بزرگ امری طبیعی به شمار می رود. اما برای پروژه های کوچک تر مثل ساخت کف گاراژ یا راهرو، نیازی به حجم زیاد بتن نیست. در عوض می توان از انواع مصالح ساختمانی جایگزین استفاده نمود که همان میزان استحکام را ایجاد کند. آرماتور بندی می تواند باعث کاهش حجم بتن مورد استفاده شود. این مسئله بر جنبه زیبایی سازی بنا نیز تاثیر گذار است.
جلوگیری از ترک خوردگی
همانطور که پیش تر گفتیم، استفاده از آرماتور در ستون های بتنی باعث یکپارچگی بیشتر آن خواهد شد. استفاده از میلگرد در ساختار چنین بناهایی می تواند مقاومت آن در برابر شرایط آب و هوایی مختلف را افزایش دهد. در واقع سازه بایستی تحت شرایط مختلف، شکل و فرم اولیه خود را حفظ کند و آسیب نبیند.
اگر از مصالح بنایی مناسب استفاده نشود، امکان ترک خوردگی و سایر آسیب ها به سازه افزایش می یابد. بنابراین اگر در سازه ای از میلگرد استفاده نشود، هر آن احتمال ترک خوردگی و حتی فرو ریختن آن وجود دارد.
افزایش طول عمر سازه
باید بدانید که برای ایجاد تغییرات در ساختار شیمیایی فولاد، یک سری فرایندهای شیمیایی در آن رخ می دهد. به طور مثال برای افزایش شکل پذیری و استحکام کششی میلگرد، یک سری عملیات حرارتی انجام می شود. به این ترتیب، زمانی که این متریال در یک سازه بتنی به کار می رود، سازه می تواند بارهای سنگین را تحمل کند. در نتیجه سازه بدون نیاز به تعمیرات، مدت طولانی تری عمر می کند. به علاوه استفاده از روش های ایمن و آسان در سبک سازی ساختمان نیز می توانند به افزایش طول عمر سازه کمک کند. برای مطالعه بیشتر در این باره به مقاله مربوطه مراجعه فرمایید.
مزایای آرماتور بندی
- آرماتور بندی مقاومت کششی و فشاری بالایی دارد و می تواند در کنار بتن، مقاومت سازه را بالا ببرد. بنابراین یکی از مهم ترین مزایای آرماتور بندی مقاوم ساختن سازه است.
- از دیگر مزایای آرماتور بندی می توان به افزایش مقاومت سازه در برابر رطوبت و آتش سوزی اشاره کرد. در واقع ساختار آرماتورها موجب می شود آتش سوزی به سرعت پیش نرود و همچنین مانع نفوذ رطوبت به بدنه سازه می گردد.
- و اما مسئله دیگری که باعث پر طرفدار بودن تکنیک آرماتور بندی می شود، جلوگیری از ریزش و انحراف ساختمان است. در واقع برخی ساختمان های قدیمی دچار ترک خوردگی یا انحراف می شوند. ولی ساختار آرماتور بندی به گونه ای است که از این انحراف جلوگیری می کند.
- همانطور که تا کنون متوجه شده اید، آرماتور بندی یکی از روش های ایمن سازی ساختمان به شمار می رود. این روش در مقایسه با سایر متدها بسیار مقرون به صرفه تر است. بنابراین اجرای سریع و ارزان آرماتوربندی باعث محبوبیت آن در بین پیمانکاران می شود.
مراحل آرماتور بندی
آرماتوربندی بخش های مختلف سازه با هم فرق دارد. برای آرماتور بندی سقف بایستی میلگردها روی یکدیگر نصب شوند، اما در ستون ها، میلگردها داخل هم تنیده می شوند. به طور کلی این فرایند نیاز به دقت بالایی دارد. در صورت عدم نظارت و اجرای صحیح این مراحل، املاک سازان متحمل ضرر و زیان فوق العاده ای خواهند شد. در ادامه به توضیح مراحل آرماتور بندی می پردازیم:
۱.انتخاب و حمل میلگرد ها
میلگرد ها دارای انواع مختلفی هستند که هر یک متناسب با هدفی تولید شده است. معمولا میلگردهایی با قطر کم تر برای بخش های داخلی سازه و میلگردهای قطور تر به منظور در استفاده در بخش های بیرونی و ستون ها استفاده می شوند.
بنابراین مهندس سازه بایستی بر اساس نوع سازه و هدف پروژه، میلگرد مناسب را انتخاب نماید. در فرایند آرماتور بندی میلگردها به صورت عمودی و افقی به شیوه های مختلف در روی هم قرار می گیرند. معمولا میلگردهایی که به صورت عمودی نصب می شوند، ضخیم تر هستند و میلگردهای مکمل از سایز کوچک تری برخوردارند.
از آنجایی که میلگرد ها حدودا ۱۲ متر طول دارند، بایستی با وسایل حمل بار مناسب جابجا شوند. در غیر این صورت ممکن است دچار خمیدگی یا آسیب شوند و این مسئله کیفیت آرماتور بندی را تحت تاثیر قرار می دهد. پس از بارگیری، میلگردها باید در فضایی خشک و به دور از رطوبت نگهداری شوند. مطمئن شوید که میلگردها قبل از استفاده کاملا تمیز شوند. میلگردها نباید دچار زنگ زدگی و یا به روغن آغشته شده باشند.
۲.برش و خم کردن میلگرد ها
میلگرد ها معمولا دارای چندین متر طول هستند و در محل پروژه بایستی برش داده شوند. باید مطمئن شوید که این فرایند تحت نظارت استادکار و مهندسی انجام شود. در غیر این صورت می تواند خسارت زیادی به شما بزند. برخی میلگردها را باید هنگام استفاده خم کنید. بنابراین برای جلوگیری از آسیب بتن باید مطمئن شوید که این کار با دقت بالا انجام شود.
۳.آرماتور بندی
همانطور که گفتیم، در پروسه آرماتور بندی یک شبکه ای از میلگردها به روی یکدیگر ایجاد می شود. یک سری از میلگردها به صورت ایستاده و میلگردهای دیگر به صورت خمیده روی آن ها نصب خواهند شد.
آرماتور بندی برای فوندانسیون و سقف و ستون متفاوت انجام می شود. به منظور آرماتور بندی فوندانسیون باید مش تحتانی، جای گذاری خرک و مش فوقانی را پشت سر بگذارید. اما برای آرماتور بندی تیر و سقف باید آرماتورهای طولی و دال پله را برش داده و خم کنید. بعد از جای گذاری آن ها در محل خود، بایستی دسته خاموت را از آرماتور طولی عبور دهید و در فاصله های مشخص قرار دهید. و در نهایت تکیه گاه ها و میلگردها را نصب کنید.
اما برای آرماتور بندی ستون ها، میلگردهایی که قطر بیشتری دارند به صورت عمودی در قسمت کناری ستون نصب می شوند. سپس میلگرد ها با قطر کم تر به دور میلگردهای عمودی در فواصل مشخص، جوشکاری خواهند شد. بخش های انتهایی آرماتورها نیز با سیم های مفتول به هم وصل می شوند و یا به یک شبکه آرماتور دیگر جوش داده می شود. سپس قالب بندی و بتن ریزی انجام می شود.
جمع بندی
آرماتور بندی یکی از انواع خدمات ساختمانی است که اهمیت زیادی در صنعت ساخت و ساز دارد. با توجه به مزایای آرماتور بندی می توان گفت این فرایند در افزایش ایمنی سازه تاثیر بسزایی دارد. بنابراین بایستی با دقت و تحت نظارت مهندسین ساختمان اجرا شود. در این مقاله به توضیح مفهوم آرماتور بندی، مزایا و مراحل اجرای آن پرداختیم.
