صحت معامله چیست؟ شرایط صحت معاملات در قانون مدنی

آنچه در این مقاله می خوانید:

قرارداد، عقد و معامله هر سه دارای یک معنا و مفهوم هستند و نتیجه عقد تعهد است. شرایط اساسی صحت ماده 190 قانون مدنی شرایط چهارگانه‌ ای برای تمام قراردادهایی که بسته می ‌شود مشخص کرده است. اگر در این شرایط نقصی وجود داشته باشد، موجب می ‌شود قرارداد از نظر حقوقی صحیح نباشد. از مواردی که نشان دهنده سلامت یک قرارداد است این است که دو طرف قرار داد باید شرایط سنی و بلوغ فکری لازم را داشته باشند. همچنین با اراده کامل خود اقدام به بستن قرار داد کرده باشند.

هر قرارداد دارای تعهدات متخلفی است و یکی دیگر از شرایطی که برای صحت قرار داد باید به آن توجه شود موضوع تعهد است. از آنجا که بستن یک قرارداد اثرات متفاوتی بر حقوق افراد دارد بهتر است با شرایط بستن یک قرارداد صحیح آشنایی کامل داشته باشیم و از ضمانت اجراهای فقدان شرایط اساسی عقد مطلع شویم. در این مقاله قصد داریم شرایط صحت معاملات را به صورت کامل و جامع برای شما شرح دهیم. تا انتهای مقاله همراه املاک داران باشید.

شرایط اساسی صحت معامله

اولین شرط صحت عقد، قصد و رضایت در معامله است. به این معنا که طرفین بعد از انجام بررسی میزان نفع و ضرر خود و سنجش‌ های ذهنی تصمیم بگیرند با یکدیگر قراردادی منعقد کنند. همچنین برای بستن یک قرارداد در قدم اول فرد باید از نظر ذهنی رضایت داشته باشد و سپس قصد خود در بستن قرارداد به‌ طرف دیگر اعلام کند. زمانی این اعلام توسط یک فرد سالم صورت می‌ گیرد که هیچ‌ گونه فشار، تهدید و اجباری برای بستن قرارداد وجود نداشته باشد. درنتیجه قراردادی که تحت اجبار و با اکراه یا تهدید نوشته شود صحیح نخواهد بود.

شرایط اساسی صحت معامله

دومین شرط از شرایط چهارگانه صحت قرارداد عقد اهلیت دو طرفه معامله است، یعنی فرد از نظر قانون شرایط و قابلیت بستن قرارداد را داشته باشد. در اصل اهلیت به معنای این است که فرد از نظر سنی، فکری و عقلی رشد کافی برای انجام معامله  را داشته باشد. همچنین توانایی اداره اموال و دارایی ‌هایش را دارد. بنابراین این شرایط در قانون به سه دسته عقل، رشد و بلوغ تقسیم‌شده است.

یکی دیگر از دلایلی که طرفین برای انجام معامله دارند هدف از معامله است که در واقع هدف آنها از انعقاد عقد را مشخص می‌ کند. هدف معامله در واقع انگیزه شخصی فرد برای پیمان بستن را نشان می ‌دهد و یکی از شرایط درست یک معامله به ‌حساب می آید. زیرا انگیزه بستن قرارداد نباید یک هدف غیر قانونی و نامشروع باشد.

صورت معامله به عملی گفته می ‌شود که هر کدام از طرفین قرارداد به‌طرف دیگر تعهد می‌دهد مال را پرداخت کرده یا انجام دهد.

مورد معامله دارای سه موضوع است:

  • تعهد به انتقال مال: به‌ طور مثال، در عقد بیع شخصی به دیگری تعهد می‌ دهد که در صورت دریافت مقدار مشخصی پول خانه ‌اش را به آن شخص بفروشد.
  • تعهد به انجام دادن کاری: مانند تعهد دادن فردی به فرد دیگر است تا برای او نقشه ساختمانی تهیه کند.
  • تعهد به عدم انجام دادن کاری: این کار مثل تعهد به عدم اشتغال در یک حرفه مشخص است.

اگر شما قصد داشته باشید یک معامله را به ‌درستی انجام دهید باید حتماً با انواع روش ‌های معامله آشنایی داشته باشید تا بتوانید این کار را به‌ درستی و به نحو احسنت انجام دهید. ما در ادامه این مقاله انواع روش ‌های معامله را برای شما شرح دادیم تا کار برای شما بسیار راحت شود پس تا آخر مقاله با ما همراه باشید.

انواع معامله

به‌طورکلی معامله در انواع قراردادها به پنج دسته اصلی تقسیم‌ بندی می ‌شود:

1-معامله فسخ نشدنی

به این نوع معامله عقد لازم نیز می ‌گویند که به ‌راحتی قابل فسخ نیستند، یعنی دو طرف قرارداد نمی ‌توانند هر وقت که اراده کردند معامله را فسخ کنند، مگر در مواردی که قانون این اجازه را داده باشد. به طور مثال مستأجر از پرداخت کرایه به توافق رسیده و مندرج در قرارداد خودداری می‌ کند یا اینکه منزل اجاره شده تخریب شود در این صورت می تواند معامله را فسخ کند. حتی اگر امکان سکونت در آن محل وجود نداشته باشد ابن معامله باطل خواهد شد.

2- معامله قابل فسخ

این نوع معاملات عقود جایز نام دارند و قراردادهایی شامل عقد جایز می ‌شوند که هر دو طرف معامله هر زمانی که اراده کنند می‌ توانند آن را فسخ کنند عقد وکالت نیز جزء این معامله است. مثلاً شما امروز به شخصی وکالت می ‌دهید که ماشین شما را بفروشد و قبل از انجام این کار او را از جانب خود عزل می‌ کنید. با انجام این عمل در واقع یک طرفه قرارداد را فسخ کرده ‌اید.

پیشنهاد می ‌شود تا جایی که برای شما ممکن است از انجام معاملات وکالتی در جایگاه خریدار خودداری کنید. اگر در نظر دارید ماشین، خانه یا هر چیز دیگری بخرید سعی کنید در حداقل زمان ممکن سند قطعی آن را به نام خود یا فرد مدنظر بزنید یا انتقال دهید. زیرا اگر فروشنده فوت کند وکالت دریافتی ارزشی ندارد و باطل می‌ شود. همچنین برای اثبات حق خود مجبور هستید راه دادگستری را در پیش بگیرید.

انواع معامله

3- معامله وابسته به زمان

برخی از قراردادها با توجه به گذر زمان مشخصی اجازه فسخ دارند. در حقیقت می توان گفت این نوع از قراردادها جزو عقود لازم به شمار می‌ روند و عقود خیاری نام دارند. در این مدل از معامله‌ ها دو طرف قرارداد توافق می ‌کنند که طی مدتی مشخص یکی از طرفین، هر دو آنها و حتی شخص دیگری که به فرد ثالث معروف است اجازه داشته باشد قرارداد را برهم بزند.

فرض کنید که شما به دلایلی ناشی از شرایط اضطراری ماشین خود را به شخص می ‌فروشید و شرط می ‌کنید که اگر توانستید پول شخص را تا ماه آینده بدهید معامله فسخ شود و او موظف است خودروی شما را پس بدهد.

4-معامله بی قید و شرط

اگر نتیجه و اثر عقد بدون هیچ شرط و شروطی باشد به آن عقد منجز گفته می‌ شود. به طور مثال شما خانه‌ ای را به شخصی می ‌فروشید و او نیز بدون هیچ شرط و اما یا اگر آن را تمام و کمال می‌ پردازد. به بیان دیگر به محضی که کلمات خریدم یا فروختم یا همان قبول و ایجاب از زبان دو طرف قرارداد جاری شد مالکیت شما نسبت به پول فرد مذکور و مالکیت آن شخص به منزل شما محقق می‌ شود.

5- معامله معلق

عقد معلق، تفطه مقابل عقد منجز است. به این معنا که تأثیر عقد منوط به تحقیق امر دیگری است. مثلاً پدری به فرزند خود می‌ گوید ماشینم را به تو 15 میلیون تومان می ‌فروشم به شرطی که تا سال آینده ازدواج کنی، در این مثال مالکیت ماشین تنها در صورتی در اختیار فرزند قرار می‌ گیرد که خواسته پدر محقق شود.

انواع عقد به لحاظ مورد معامله

می توان انواع عقدها را در معامله به چند نوع تقسیم کرد که عبارتند از:

عقد معوض

عقد معوض به قراردادی گفته می ‌شود که در آن دو طرف عقد در ازای چیزی که می‌ دهند، چیز دیگری می ‌گیرند. آن چیز می‌ تواند ثروت یا دارایی و مال باشد یا تعهدی باشد که در دو طرف قرارداد به هم می‌ دهند به طور مثال خرید و فروش بخشی از این عقد است.

عقد مجانی

عقد مجانی قراردادی است که طبق آن، انتقال مال و دارایی، عمل به تعهد ذکر شده در معامله از سوی یکی از طرفین قرار داد و به نفع طرف دیگر عقد است. در حقیقت یک فرد در مقابل تعهد یا مالی که به فرد دیگر می ‌دهد هیچ چیزی از او دریافت نمی ‌کند. در این قرارداد دو طرف معامله به دنبال سود نیستند که عقد مجانی شامل هبه است.

عقد رضایی

عقد رضایی بدون هیچ اقدامات و تشریفات خاصی انجام می‌ شود. برای اجرای این عقد تنها رضایت و توافق طرفین قرارداد کافی است. به‌طور مثال هنگام خرید جنس از مغازه صرفاً با پرداخت هزینه جنس معامله انجام می‌ شود.

عقد تشریفاتی

این قرارداد خلاف قرارداد رضایی است به این صورت که تنها رضایت و توافق طرفین کافی نیست و باید قراردادی رسمی و قانونی بین دو طرف معامله بسته شود. در حقیقت این نوع عقد به تشریفات خاصی نیاز دارد که رعایت این امور ضروری است. این عقد مانند خرید و فروش اموال غیر منقول است یا اموالی مانند املاک که نمی‌ توان آن را از جایی به‌ جای دیگر انتقال داد.

عقد عینی

عقد عینی قراردادی است که تنها با انجام موارد ذکر شده در معامله  صحت میابد. در حقیقت علاوه بر توافق دو طرف معامله، به مورد قرارداد نیز باید عمل شود تا عقد صحیح باشد. عقد عینی شامل رهن و هبه است.

عقد معین

عقد معین انواع مختلفی دارد که هرکدام از آنها دارای عنوان مشخصی هستند. این عقد در قانون مدنی، قوانین معینی برای آنها مقرر کرده است.

شرایط ضمن عقد نکاح

شرایط ضمن عقد، در حقیقت امکانی است که قانون گذار در اختیار مردم قرارداده است. از همه مهم تر در نظر دارند قرارداد و عقد مورد نظر را به خواسته، انتظارات و میل خود نزدیک کنند. طبق قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، ازدواج یک عقد لازم‌الاجرا است که توسط آن زن و مرد قهرا تهعد و شروطی را قبول می‌ کنند. همچنین می توان گفت که این عقد همزمان از حقوقی هم برخوردار هستند.

شروط عقد نکاح یا جزء اقتضای ذات عقد هستند که جریحه دار محسوب نمی ‌شوند یا جزء شرایط قانونی هستند. بعضی‌ اوقات می‌ توان خلاف آن توافق کرد یا جزء شرایط ضمن عقد انجام داد. در صورت قانونی، مباح و مشروع بودن را می شود ضمن عقد جهت غنا عقد و تکمیل عنوان کرد، که در این میان جایگاه شروط ضمن عقد نیز قابل توجه است. با استفاده به ‌جا از این امکان می ‌توان حقوقی را که در انحصار مرد بوده برای تساوی حقوق به زن هم داد.

انواع عقد به لحاظ مورد معامله

آیا قرارداد برای صحت حتماً باید کتبی باشد؟

طبق قانون کار، قراردادهای کاری میان کارفرما و کارگر می‌ توانند به دو صورت قرارداد کار کتبی و قرارداد کار به‌صورت شفاهی منعقد شوند. این دو نوع قرارداد با یکدیگر متفاوت بوده و هر یک از آنها  دارای شرایط مخصوص به خود هستند. به ‌عنوان مثال نحوه اثبات قراردادهای کتبی از قراردادهای شفاهی و لفظی کار آسان‌ تری است.

یکی از مهم ‌ترین کارهای ضروری شناخته شده در زمینه حقوق کار، انعقاد قرارداد کاری میان کارفرمایان و کارگران هست. این قرارداد باید عواملی مانند نوع کار، محل کار، حقوق و مزایای کارگر، تکالیف و وظایف کارفرما و کارگر و سایر امور را مشخص کند.

اما نکته مهمی که در رابطه با شکل قرارداد کار به وسیله قانون و مقرراتی وجود دارد، آن است که براساس ماده 7 قانون کار، قرارداد کار را ازنظر شکلی به دو نوع متفاوت یعنی قرارداد کتبی کار و قرارداد کار شفاهی تقسیم‌ بندی کرده است.

کلام پایانی

ما در این مقاله سعی داشتیم شما را با انواع روش ‌های عقد قرارداد و شرایط صحت معاملات و انواع معامله ‌ها آشنا کنیم. امیدواریم بعد از خواندن این مقاله اطلاعات کافی در مورد انواع معاملات را به دست آورده باشید تا بتوانید به ‌درستی انواع کارهای معاملاتی خود را انجام دهید.

مجموعه املاک داران با عرضه فعالیت های وسیع در زمینه ساخت و ساز و خرید و فروش، بستر مناسبی را در حوزه املاک پدیدار کرده اند. این فعالیت ها شامل مشاوره حقوقی املاک تلفنی، تهاتر ملک، خرید آپارتمان در اصفهان، سفارش خرید ملک در اصفهان، خرید زمین و خانه کلنگی در اصفهان، خرید ملک اصفهان، مشارکت در ساخت و غیره می شوند.