آنچه در این مقاله می خوانید:
یکی از مباحثی که امروزه به آن توجه بسیاری می شود مقاوم سازی ساختمان بدون شناژ است. در برخی از ساختمان های قدیمی از مصالحی همچون خشت، گل و سیمان استفاده شده و ضوابط و دستورالعمل های مربوط به فرایند ساخت و ساز چندان مورد توجه قرار نگرفته است. از این رو این ساختمان های قدیمی اکثرا دارای دیوارهای آجری باربر و سقف های طاق ضربی هستند و هیچ نوع سیستم باربری جانبی در آن ها به کار نرفته است.
مقاوم سازی در این نوع ساختمان ها به راحتی انجام نمی شود و دشواری های خاص خود را دارد. اما با این حال این روش نسبت به تخریب و ساخت دوباره از لحاظ اقتصادی به صرفه تر است. در این مقاله می خواهیم در رابطه با روش هایی برای مقاوم سازی ساختمان بدون شناژ مطالبی را ارائه کنیم. پس تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.
فونداسیون یا پی یکی از اصلی ترین بخش های یک ساختمان محسوب می شود. شناژ نیز یکی از اجزای مهم آن است که جهت اتصال فونداسیون های عمودی به یکدیگر به کار می رود. به طور معمول در سازه های ساختمان از پی های منفرد با فاصله 5 متر از یکدیگر استفاده می کنند تا نیروی حاصل از وزن ساختمان به صورت یکسان به زمین منتقل گردد. برای اتصال این پی های منفرد از یک پی نواری یا افقی مقاوم به نام شناژ کمک می گیرند که توانایی تحمل نیروی کشش و فشار ایجاد شده از فونداسیون ها را دارد.
در مقاوم سازی ساختمان بدون شناژ تلاش بر این است که این نیروی کششی و فشار در بخش های مختلف ساختمان پخش شود. شناژ یا کلاف انواع مختلفی دارد و می تواند به صورت افقی، عمودی، مورب و شناژ مخفی یا تای بیم در ساختمان به کار رود. در ادامه به توضیح مختصری از انواع شناژ می پردازیم.
شناژ افقی ستون های فونداسیون را به هم متصل کرده و سبب می شود نیروی وارده به پی در تمام قسمت ها پخش شود و فشار وارده به ستون ها در یک قسمت متمرکز نگردد. به طور کلی وظیفه شناژ افقی تحمل نیروی کششی حاصل از وزن ساختمان و نیرویی است که از طرف ستون های عمودی فونداسیون وارد می شود. به همین دلیل در مقاوم سازی ساختمان بدون شناژ نیز کلاف های افقی اهمیت بیشتری دارند.
به طور کلی در ساختمان های چند طبقه از شناژ عمودی استفاده می شود که از پایین به پی و از بالا به شناژ افقی وصل می شود. لازم به ذکر است که از این نوع شناژ بدون شناژ افقی استفاده نمی شود. در استفاده از شناژهای عمودی طبق استانداردها حداقل عرض آن باید 20 سانتی متر باشد و نهایتا از 25 سانتی متر بیشتر نشود.
استفاده از شناژ مورب در کنار استفاده از شناژ افقی بسیار حائز اهمیت است و مقاوم سازی ساختمان بدون شناژ افقی و مورب امکان پذیر نیست. ساختار این نوع شناژ به گونه ای است که میگلرد گذاری در آن از پشت ساختمان انجام شده و تا بخش پشت تحتانی پی ادامه خواهد داشت. از این رو مهارسازی کناف ساختمان با اتصال اصولی شناژ انجام می گیرد.
شناژ مخفی در سقف تیرچه بلوک اجرا شده و هدف استفاده از آن افزایش صلیب سقف ساختمان است. موارد به کار بردن آن نیز در دهانه هایی است که طولی بیش از 4 متر دارند.
نکته مهمی که در مقاوم سازی ساختمان بدون شناژ وجود دارد و باید به آن توجه کرد کمک گرفتن از یک مهندس ناظر و متخصص در این زمینه اجرای شناژ است که تمام موارد به صورت اصولی و استاندارد انجام گیرند.
مقاوم سازی ساختمان بدون شناژ نیاز به شناخت کاملی از ساختار ساختمان و سازه آن خواهد داشت. در گذشته بسیار رواج داشت که در ساختمان های فولادی از سقف های طاق ضربی استفاده می کردند. این سقف ها از تیرآهن و آجرهای فشاری ساخته می شدند و به دلیل آسان بودن اجرای آن، هزینه کمتر و امکان تغییر بخش هایی از ساختمان پس از استفاده از این سقف ها محبوبیت خاصی بین مردم پیدا کرده بود.
از آنجا که سقف های طاق ضربی وزن بالایی داشته و ساختار یکپارچه و انسجام کافی ندارند در برابر زلزله از خود عملکرد مناسبی را نشان نمی دهند. در واقع عدم دیافراگم سقف و وزن زیاد آن در کنار عدم یکپارچگی می تواند آن را تحت نیرو و تکان های زلزله کاملا آسیب پذیر کند. بر همین اساس مقاوم سازی ساختمان بدون شناژ در این نوع ساختمان ها از اهمیت بالایی برخوردار است.
بهترین روش برای مقاوم سازی این نوع از سقف ها استفاده از شبکه میلگرد بر روی آن است. در این روش ابتدا باید نازک کاری روی سقف، شامل ملات سیمانی، سرامیک، موزاییک و غیره را از بین برد تا به تیر آن و آجر فشاری برسیم. سپس شبکه میلگرد را بر روی آن اجرا کرده و با یک لایه بتن به ضخامت 5 الی 10 سانتی متر روی آن را می پوشانیم. در مرحله آخر نیز آجرهایی که زیر سقف جدید قرار دارند را از آن جدا می کنیم.
این روش از مقاوم سازی ساختمان بدون شناژ علاوه بر کاهش وزن سقف، سبب یکپارچگی آن نیز می گردد. دقت داشته باشید که در اجرای این راهکار از پلاستیک پیش از اجرای شبکه میلگرد و بتن استفاده کنید تا بین آجر و بتن درگیری ایجاد نشده و عمل تخریب آسان تر انجام شود.
استفاده از ستون در ساختمان از همان ایام قدیم رواج داشته است. اما همانگونه که می دانید با توجه به نبود برخی استانداردها و اصول اولیه این ستون ها نیز کارایی خاصی در ساختمان های قدیمی نداشتند. در واقع به دلیل ضعف در ساخت آن ها و عدم رعایت برخی نکات این ستون ها در برابر زلزله دارای عملکرد ضعیفی بوده و در برخی موارد تغییر شکل می دهند یا باعث فروپاشی ساختمان می گردند. حال سوال این است که برای مقاوم سازی ساختمان بدون شناژ در بخش ستون های آن چه راهی وجود دارد؟
یکی از راه هایی که برای مقاوم سازی ستون ها می توان به کار برد این است که به جای استفاده از لقمه، ورق های سرتاسری را جایگزین کنیم تا یکپارچگی آن سبب استحکام بیشتر شود. همچنین راه دیگری که توصیه می شود استفاده از روش ژاکت بتنی و احاطه کردن مقطع ستون به وسیله بتن می باشد. در این روش مقاومت ستون در جهت های مختلف خمشی، برشی و پیچشی افزایش یافته و در نتیجه عملکرد بهتری را از خود نشان می دهد.
در ساختمان های قدیمی نوع اتصالات تیر به ستون به صورت خورجینی می باشد؛ یعنی تیرها به صورت یکسره و در یک راستا از دو طرف ستون ها عبور داده شده اند. از آنجا که این نوع اتصالات عملکرد مناسبی در مقابل زلزله نداشته و نقش مهمی در صدمه به ساختمان و فروپاشی سقف ایفا می کند در مبحث مقاوم سازی ساختمان بدون شناژ برای آن نیز راهکاری ارائه شده است.
برای جلوگیری از ریزش سقف در ساختمان های بدون شناژ که دارای اتصالات خورجینی هستند، می توان از دو نبشی در بالا و پایین تیر استفاده کرد و به مهار کردن آن کمک کرد. همچنین بهتر است نبشی پایینی بزرگتر و نبشی رویی کوچکتر از عرض تیر انتخاب شود تا عملکرد بهتری داشته باشد. به علاوه به کار بردن ورق های زیر سری و رو سری نیز می تواند در زمینه مقاوم سازی ساختمان بدون شناژ بسیار موثر عمل کند.
شاید برایتان این سوال به وجود آمده باشد که ژاکت بتنی چیست؟ ژاکت بتنی روکشی از میلگردهای فولادی طولی، خاموت های بسته و لایه ای بتنی است که جهت مقاوم سازی ساختمان بدون شناژ و اجزای بتنی آن به کار برده می شود. جهت اجرای ژاکت بتنی معمولا میلگردها را به صورت شبکه ای بر روی قسمت قدیمی ساختمان مانند ستون یا اتصالات آرماتوربندی کرده و پس از قالب بندی، عملیات بتن ریزی را انجام می دهند.
روش ژاکت بتنی یکی از راه های رایج تقویت سازه ساختمان های قدیمی است که می تواند در تمام بخش های ساختمان اجرا شود و با افزایش دادنِ سختی و استحکام سازه مقاومت ساختمان را بیشتر کند. از آنجا که ژاکت بتنی با اجزای سازه همگن و هم جنس بوده و نیازی به اجرای کاورهای ضد حریق ندارد می توان به عنوان بهترین روش برای مقاوم سازی ساختمان بدون شناژ از آن نام برد.
ژاکت بتنی در افزایش مقاومت خمشی و برشی و همچنین مقاومت اتصالات نقش مهمی را ایفا می کند. به علاوه می توان آن را در جهت تقویت و محصور کردن تیرها و ستون های ساختمان های قدیمی نیز مورد استفاده قرار داد. این روش می تواند تنها در یک وجه و یا در هر چهار وجه ستون ها انجام شود.
به غیر از روش های معمول که در بالا گفته شد راهکارهای دیگری نیز برای مقاوم سازی ساختمان های قدیمی و بدون شناژ وجود دارد که در ادامه مختصرا به آن ها می پردازیم.
هسته مرکزی بتنی را می توان به صورت نوعی دیوار برشی تعریف کرد که معمولا در ساختمان های بلند به طور ضخیم و گسترده مورد استفاده قرار می گیرند. در واقع در این ساز و کار هسته تثبیت شده با گروت به یک دیوار افزوده می شود و پیوستگی لازم بین عناصر تقویتی و دیوار اصلی را تشکیل می دهد.
عملکرد سیستم های باربر سازه ای بدین گونه است که با دریافت ضربه یا لرزش در کف سازه، سقف های سازه نیز این بار را دریافت کرده و آن را به شاه تیرهای مجاور انتقال می دهند. سپس این بار از طریق تیرها به ستون ها و در نهایت به پی و فونداسیون منتقل می گردد. بدین ترتیب با افزودن هسته های مرکزی می توان به مقاوم سازی ساختمان بدون شناژ کمک کرد و از صدمه دیدن سازه آن جلوگیری نمود.
مهاربندها اجزایی هستند که به صورت مورب اجرا شده و مقاومت ساختمان را در مقابل بارهای جانبی به طرز چشمگیری افزایش می دهند. طراحی آن برگرفته از ساختار مثلث است و به یک تکیه گاه ثابت متصل می شود. در این روش مهاربندهای فولادی را به صورت مستقیم به دیوار یا دیافراگم سازه متصل می کنند.
به کار بردنِ مهاربندها در مقاوم سازی ساختمان بدون شناژ به خصوص در برابر زلزله روشی بسیار کارآمد است. البته ممکن است نتوان از این روش در برخی از سازه های بنایی استفاده کرد. برای ساختمان هایی که دچار انحراف شده‌اند نیز استفاده از روش افزودن مهاربند کارایی بالایی دارد. شایان ذکر است که فولادهای اضافه‌شده باعث شکل پذیری ساختمان می شوند.
مقاوم سازی ساختمان بدون شناژ با استفاده از روش هایی همچون استفاده از FRP و میراگرها نیز امکان پذیر است. مزیت های این روش نسبت به روش های سنتی را می توان مقاومت کششی بالا، مقاومت در برابر خوردگی، سادگی اجرا و وزن بسیار سبک آن دانست. FRP در واقع نوعی پلیمر تقویت‌شده با فیبر است که کاربرد بسیاری در تقویت و مقاوم سازی سازه‌های بتنی و فلزی ساختمان ها دارد.
به کار بردنِ این کامپوزیت جهت مقاوم سازی اتصالات ساختمان مقاومت خمشی را افزایش و میزان شکل پذیری را کاهش می دهد. به علاوه پیمانکاران و انبوه سازان با استفاده از ورق ها و میلگردهای FRP می توانند تاثیر بسیاری در تقویت خمشی و برشی، افزایش مقاومت مشخصه بتن و شکل پذیری یا اثر محصور شدگی در دیوارهای بتنی، تیرها و ستون ها ایجاد کنند. به دلیل ضخامت کم ورق های FRP روشی مناسب در مقاوم سازی ساختمان بدون شناژ به شمار می رود که هیچ نوع خللی در معماری ساختمان ایجاد نکرده و فضا را تحت تاثیر قرار نمی دهد.
همانطور که در این مقاله گفته‌شد استفاده از شناژ تاثیر فوق العاده ای بر مقاوم سازی ساختمان های قدیمی خواهد داشت. در مقاوم سازی ساختمان بدون شناژ پیمانکاران و انبوه سازان از روش های مختلفی بهره می گیرند تا مقاومت اجزای اصلی ساختمان از جمله سقف، ستون، تیر، دیوار و فونداسیون را در برابر زمین لرزه و خطرات دیگر افزایش دهند. البته انتخاب نوع روش بستگی به میزان ضعیف بودن ساختمان داشته و با توجه به فاکتورهای خاصی انجام می گیرد. در این رابطه توصیه می شود با یک متخصص مجرب مشورت کنید تا خیالتان از نحوه مقاوم سازی راحت باشد.
.png){kind=icon}
ورود / ثبت نام
