آتش سوزی یکی از بدترین اتفاقاتی است که ممکن است برای هر ساختمانی رخ دهد. امروزه تمامی ساختمان ها مجهز به جعبه های آتش نشانی یا فایر باکس هستند. این جعبه ها با توجه به کاربرد و محل نصب دارای انواع مختلفی هستند و محتویات و کاربرد متفاوتی نیز دارند. استاندارد بودن جعبه های آتش نشانی از اهمیت زیادی برخوردار است. اگر جعبه فایرباکس فاقد استانداردهای لازم باشد، عملا کارایی نداشته و نمی تواند از آتش سوزی جلوگیری کند. با املاک داران همراه باشید تا با انواع جعبه های آتش نشانی و استانداردهای آن آشنا شوید.
جعبه آتش نشانی یا فایرباکس یکی از مهم ترین تجهیزات ایمنی است که مالکین موظفند آن را در ساختمان نصب کنند. جعبه آتش نشانی محفظه ای توخالی است که برای نصب تجهیزات اطفاء حریق ساختمان ها استفاده می شود. درون این جعبه ها تجهیراتی مانند کپسول، قرقره، شیلنگ آتش نشانی و سایر وسایل امدادی وجود دارد. این جعبه ها از آهن، فولاد، فایبرگلاس، کروم و استیل ساخته می شوند. جعبه های آتش نشانی انواع مختلفی دارند که با توجه به محل نصب و چگونگی استفاده از آن دسته بندی می شوند. در حال حاضر جعبه های آتش نشانی جزو حیاتی ترین امکانات مقابله با آتش سوزی است که بر اساس قانون وجود آن در ساختمان ها ضروری است.
در سال های اخیر سازمان هایی که وظیفه صادر کردن جواز ساخت و ساز را دارند، با همکاری و نظارت آتش نشانی اقدام به نصب جعبه های آتش نشانی در ساختمان ها کرده اند. این جعبه های برای ساختمان های مسکونی پنج طبقه یا هفت طبقه به بالاتر استفاده می شود.
در جعبه آتش نشانی تمام وسایلی که برای اطفاء حریق نیاز است، وجود دارد. این تجهیزات عبارتند از: کپسول آتش نشانی، قرقره، شیلنگ آتش نشانی، شیرآلات و نازل.
جعبه های آتش نشانی یا فایرباکس به دو روش کار می کنند.
در این روش، جعبه آتش نشانی در سقف نصب شده و هنگام اطفاء حریق به صورت اتوماتیک و با شکستن کپسول آب را به محل آتش سوزی اسپری می کند.
در این روش جعبه های آتش نشانی در محل های مناسبی از ساختمان نصب شده و انواع مختلفی از شیلنگ و قرقره درون آن گذاشته می شود. جعبه های آتش نشانی را به دو صورت توکار و روکار نصب می کنند.
جعبه آتش نشانی توکار همان طور که از اسمش پیداست درون دیوار ساختمان قرار داد و هنگام سنگ کاری و ساخت ساختمان طراحی می شود. به این صورت تنه اصلی جعبه داخل دیوار بوده و فقط درب آن از دیوار بیرون است. این روش فضایی را در محل ورودی اشغال نمی کند و جلوه زیباتری نیز دارد. استفاده از روش روکار برای ساختمان هایی است که قبلا ساخته شده و می خواهند به لوله کشی آتش نشانی مجهز شوند. اگر در این ساختمان ها امکان نصب جعبه آتش نشانی به صورت توکار وجود نداشته باشد، در روی دیوار اصلی نصب می شود.
جعبه فایرباکس روکار مثل یک تابلو برق ساده به دیوار نصب می شود. البته گاهی در ساختمان های جدید هم به دلیل عبور پل و ستون یا نبود فضای کافی در جدار دیوارها، از روش روکار استفاده می شود.
جعبه آتش نشانی بسته به نوع کاربرد و محل نصب به دو گروه تقسیم می شوند:
جعبه فایرباکس به دو روش روکار و توکار در محل های عمومی ساختمان ها مانند پارکینگ و مشاعات نصب می شود. نوع شیلنگ داخل جعبه فایرباکس با انواع دیگر فرق دارد. در این جعبه شیلنگ های سایز بزرگ و پارچه ای وجود دارد. طراحی جعبه های فایرباکس طوری است که مسئول تاسیسات ساختمان یا پرسنل آتش نشانی بتوانند با استفاده از شلنگ های داخل آن، آب را با حجم بالا به محل آتش سوزی برسانند. جعبه فایرفاکس شامل یک قرقره و 17 الی 20 متر شیلنگ برزنتی سایز 5 آتش نشانی و یک شیر فلکه 45 درجه با سایز 5 است. شیر فلکه به وسیله هیدارنت به شیلنگ متصل می شود. هیدرانت سر دیگر شیلنگ آتش نشانی است که قابلیت اتصال به شیلنگ اضافه یا شیلنگ ماشین آتش نشانی را دارد.
جعبه فایر هوزریل یک جعبه آتش نشانی است که تفاوت هایی با جعبه فایرباکس دارد و نباید این دو را با هم اشتباه کرد. در واقع جعبه هوزریل برای افراد غیرمتخصص و جلوی واحدها طراحی شده است. این جعبه آتش نشانی شیلنگ ساده تری دارد تا همه افراد ساختمان بتوانند در هنگام آتش سوزی از آن استفاده کنند. درون جعبه فایر هوزریل یک قرقره و شیلنگ دو و نیم لاستیکی قرار دارد که بسیار شبیه شیلنگ های معمولی آب است. این شیلنگ اغلب 17 الی 20 است و به وسیله یک شیر ربع گرد غیر گاز به شبکه لوله کشی متصل می شود.
نحوه کار این جعبه به این شکل است که لوله کشی آتش نشانی توسط یک لوله ۳/۴ وارد باکس شده و به وسیله یک شیلنگ دوسر مهره به شیر ربع گرد گازی و سپس به قرقره شلنگ متصل می شود. در هنگام آتش سوزی با باز شدن شیر ربع گرد، آب در شلنگ جاری شده و می توان از آن استفاده کرد.
هر چند هر دو این جعبه ها مخصوص اطفاء حریق هستند اما در محتویات و محل نصب خود تفاوت هایی دارند. جعبه فایر باکس در مشاعات نصب می شود، در حالی که جعبه هوزریل در جلوی واحدهای ساختمان قرار می گیرند. شیلنگ درون جعبه فایرباکس برزنتی بوده و تنها افراد متخصص می توانند با آن کار کنند. اما شیلنگ جعبه فایر هوزریل از جنس لاستیک نخ دار معمولی است و همه افراد غیر متخصص می توانند از آن استفاده کنند.
در هر یک از جعبه های فایرباکس و هورزیل، قرقره های متفاوتی وجود دارد. قرقره فایرباکس معمولا در سایزهای 1 اینچ الی 1.5 اینچی و 2 الی 2.5 اینچی هستند. قرقره های هوزریل 3.4 اینچ هستند که با سهولت بیشتری باز و بسته می شوند.
همان طور که گفته شد شیلنگ جعبه فایرباکس از جنس برزنت بوده و شیلنگ جعبه هوزریلی با لاستیک نخ دار ساخته شده است. این مسئله سبب شده تا تفاوت هایی در عملکرد خود داشته باشند:
در حال حاضر جعبه های آتش نشانی از مواد مختلفی ساخته می شود. مهم ترین آن ها عبارتند از:
جعبه های آتش نشانی شکل های مختلفی دارند مانند:
جعبه های آتش نشانی در سایزهای متفاوتی تولید و عرضه می شوند. اما ابعاد استانداری برای این جعبه ها وجود دارد که می توانند شیلنگ و کپسول آتش نشانی را در خود جای دهند. این ابعاد به شرح زیر است:
جعبه های آتش نشانی معمولا از آهن یا فولاد ساخته می شوند. بنابراین هر چه ضخامت آن بالاتر باشد، در نتیجه کیفیت نیز بهتر خواهد بود.برخی جعبه های آتش نشانی با ضخامت نیم میلی متر یا 0.50 میلی متر تولید می شوند که محصول بی کیفیت خواهد بود. به طور کلی جعبه هایی با ضخامت 1 میلی متر و رنگ کوره ای انتخاب مناسب تری هستند.
همان طور که گفته شد، جعبه آتش نشانی یک وسیله ضروری برای تامین ایمنی ساختمان در برابر آتش سوزی است. از این رو باید در انتخاب نوع آن دقت کرد. عوامل متعددی در انتخاب بهترین جعبه می تواند مؤثر باشد.
ضخامت جعبه: ضخامت جعبه باید طوری باشد که در اثر فشار و آسیب مکانیکی تغییر شکل ندهد و مستحکم باشد. ضخامت مناسب برای جعبه آتش نشانی بین 1 تا 2 میلی متر است.
سایز و ابعاد جعبه: همان طور که گفته شد، ابعاد متفاوتی از جعبه آتش نشانی در بازار وجود دارد. اما باید به نحوی باشد که تمام محتویات در آن قرار گرفته و به آسانی قابل دسترسی باشند.
جنس جعبه: جعبه های آتش نشانی با جنس های مختلفی در بازار عرضه می شود. از بین این موارد فولاد و استیل بهترین گزینه هستند که در برابر خوردگی و اسید نیز مقاوم هستند.
قفل و لولای جعبه: قفل و لولای جعبه نباید به مرور زمان خشک و مستهلک شود. همچنین هر فردی با هر توان جسمی باید بتواند آن را باز و بسته کند.
فرایند ساخت جعبه: جعبه های آتش نشانی که با روش های اتوماتیک ساخته می شود، بهتر هستند.
قرقره: داخل جعبه های آتش نشانی دو عدد قرقره وجود دارد. درب قرقره مثلثی و نبشی طوری طراحی شده تا به راحت بتوان از آن استفاده کرد.
جعبه های آتش نشانی هم به صورت دستی و سنتی و هم به صورت الکترونیکی ساخته می شوند. فرایند تولید این جعبه ها در عملکرد آن ها مؤثر است. بنابراین نمی توان چندان به جعبه های ساخته شده به صورت سنتی اعتماد کرد. برای داشتن یک جعبه با کیفیت تر و کارایی بالاتر بهتر است از جعبه هایی که با با دستگاه های برش، پانچ و cnc ساخته شده اند، استفاده کرد. در هنگام جوشکاری باید به حرارت نامتوازن و غیر یکنواخت هم دقت کرد.
تعداد جعبه های آتش نشانی مورد نیاز برای ساختمان را باید بر اساس تعداد طبقات آن محاسبه کرد. هر جعبه دارای شیلنگی به طول 30 تا 40 متر است. این جعبه ها باید به تعدادی باشند که شیلنگ ها تمام ساختمان را پوشش دهند.
استاندارهایی که برای جعبه آتش نشانی تعریف شده است عبارتند از:
منظور از شبکه آب رسانی جعبه آتش نشانی، یک سیستم لوله کشی مشخص است که از سطح زمین تا بالای ساختمان کشیده می شود و به جعبه های آتش نشانی متصل است. این شبکه مسئول آب رسانی به فایرباکس است. به سیستم های آب رسانی جعبه آتش نشانی رایزر هم گفته می شود که به سه روش انجام می شود:
سیستم آب رسانی تر: در این روش شبکه لوله کشی از کف ساختمان تا بلندترین قسمت آن نصب شده و به آب شهر وصل می شود. بدین ترتیب لوله همیشه آب دارند و هر لحظه می توان از آن استفاده کرد. از این روش برای جعبه های آتش نشانی هوزریلی استفاده می شود.
سیستم آب رسانی خشک: در این روش آبی درون سیستم نیست و برای تامین آب مورد نیاز هنگام آتش سوزی، لوله ای در طبقه هم کف یا ورودی ساختمان نصب می شود که به پمپ های آتش نشانی وصل هستند. در صورت نیاز آب به درون لوله ها پمپاژ می شود. این روش برای جعبه های فایرباکس استفاده می شود.
سیستم آب رسانی ترکیبی: در این روش هر دو سیستم تر و خشک وجود دارد. در روش ترکیبی در حریق های کوچک می توان از سیستم آب رسانی تر استفاده کرد و برای حریق های بزرگ تر از سیستم خشک استفاده نمود که فشار آب بیشتری دارد.
فلوسوئیچ قطعه ای است که در شبکه لوله کشی آتش نشانی طراحی و نصب می شود تا فرمان روشن شدن پمپ ها را به شبکه صادر کند. عملکرد آن بدین شکل است که به محض باز شدن شیر در جعبه آتش نشانی و جاری شدن مقداری آب در لوله ها، فلوسوئیچ آن را حس کرده و با ارسال فرمان برقی پمپ متصل به منبع را روشن می کند. بدین ترتیب شبک دارای آب پر فشاری می شود.
جعبه های آتش نشانی باید فاقد قفل باشند تا هر کسی بتواند در صورت نیاز از آن استفاده کند. بنابراین طبق ضوابط سازمان آتش نشانی تنها قفل با کی تایید می شود.
شیر سیامی آتش نشانی قطعه ای است که در محل ورودی ساختمان و پیاده رو ها نصب می شوند. هدف اصلی نصب شیر سیامی این بوده که ماشین آتش نشانی در هنگام آتش سوزی بتواند با اتصال یک یا دو شلنگ به این قطعه، آب بیشتری به شبکه لوله کشی ساختمان اضافه کند.
قیمت گذاری جعبه های آتش نشانی به موارد مختلفی وابسته است از جمله:
آتش سوزی بدترین اتفاقی است که می تواند برای ساختمان ها رخ دهد. در طول تاریخ بسیاری از ساختمان های باشکوه به دلیل آتش سوزی از بین رفتند. پیشرفت تکنولوژی باعث شده تا با بکار بردن جعبه های مخصوص اطفاء حریق در ساختمان ها، با این مشکل مقابله شود. امروزه وجود جعبه های آتش نشانی جزو ضروریات ساختمان هاست که ایمنی آن را تضمین می کند. انواع مختلفی از جعبه های فایرباکس یا آتش نشانی در بازار وجود دارد که با توجه به نوع کاربرد آن استفاده می شوند. جعبه های آتش نشانی استانداردهایی دارد که باید رعایت شوند والا جعبه عملکرد خود را از دست داده و بی مصرف خواهد بود.