آنچه در این مقاله می خوانید:
سنگ تزئینی یکی از مصالحی است که از ایام کهن در تمدن های مختلف مورد استفاده قرار گرفته و در بالا رفتن دوام و پایداری بناها نقش بسیار مهمی را ایفا کرده است. اگر بخواهیم نگاهی به تاریخچه به کار بردن سنگ ها بیندازیم می بینیم که مقاومت بالای سنگ ها در مقابل عوامل فرسایشی توانسته تاثیر به سزایی در حفظ تاریخ و فرهنگ اقوام گذشته داشته باشد.
از گذشته تاکنون انواع مختلف سنگ ها را با هدف های مختلفی به کار برده اند. در این مقاله قصد داریم به کاربرد، ویژگی و انواع سنگ تزئینی ساختمانی بپردازیم. این سنگ ها با دارا بودن قابلیت های منحصر به فرد قابل قیاس با دیگر مصالح ساختمانی نیستند. به گونه ای که می توان در آثاری همچون تخت جمشید، پاسارگاد، طاق بستان و بسیاری از بناهای تاریخی دیگر این قضیه را لمس نمود. در ادامه با ما همراه باشید تا بیشتر این سنگ ها را مورد بررسی قرار دهیم.
پدید آمدنِ سنگ تزئینی ساختمانی همانند دیگر سنگ ها از طریق دو فرایند کلی انجام می گیرد که به کوه سایی و کوه زایی معروفند. عوامل مختلفی همچون ایجاد چین ها، شکستگی ها، گسل ها، آتشفشان و زلزله به عنوان عوامل داخلی و مذاب زمین شناخته می شوند که با تاثیر بر پوسته جامد زمین به ایجاد خشکی یا همان کوه زایی می انجامند.
در مقابل برخی عوامل فیزیکی و شیمیایی که سبب خرد شدن و تغییر شکل و خواص مواد سخت روی زمین می شوند در دسته کوه سایی قرار می گیرند. در میان این عوامل شیمیایی می توان به هیدراتاسیون، انحلال، هیدرولیز و اکسیداسیون اشاره کرد و از عوامل هوازدگی فیزیکی می توان عواملی همچون یخ بندان، تغییرات آب و هوایی، جریان آب و باد را نام برد.
سنگ ها را از نظرهای مختلف دسته بندی می کنند که به طور کلی می توان گفت سنگ ها دو نوع طبیعی و مصنوعی یا ساختگی دارند. همچنین از نظر نحوه پیدایش و تجمع کانی ها نیز می توان سنگ تزئینی ساختمانی را به دسته های مختلف تقسیم بندی نمود. به عنوان مثال سنگ های آذرین، رسوبی و دگرگونی سه نواع مختلف از سنگ ها از لحاظ نحوه پیدایش می باشند. از انواع سنگ ها می توان به موارد زیر نیز اشاره کرد:
سنگ تزئینی ساختمانی باید دارای چندین مشخصه بوده و از لحاظ ظاهری و ساختاری برای این کاربرد مناسب باشد. به عنوان مثال استحکام و طول عمر بالا، سطح بدون خلل، مقاومت در برابر حرارت و مواد شیمیایی فاکتورهایی هستند که بایستی در این سنگ ها بررسی گردد. برخی دیگر از مهم ترین مشخصه های سنگ ها برای مصارف ساختمانی عبارتند از:
بافت سنگ: بافت سنگ ساختمانی باید به گونه ای باشد که هیچ گونه شیار، ترک و حتی رگه های سست در آن وجود نداشته و عاری از پوسیدگی باشد. علاوه بر این یکدست و یکنواخت بودن سنگ نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.
میزان جذب سنگ: جذب آب توسط سنگ تزئینی ساختمانی نباید زیاد باشد. بنابراین سنگ مناسب قابلیت حل شوندگی و متلاشی شدن در آب را ندارد.
پاکیزگی: در سنگ ساختمانی نباید هیچگونه آلودگی طبیعی و غیرطبیعی وجود داشته باشد.
پایداری در برابر عوامل محیطی: تحمل کردن شرایط مختلف فیزیکی و شیمیایی محیط توسط سنگ بسیار مهم است. زیرا مقاومت بالا در مقابل یخبندان، باد، تغییرات دمایی و دیگر عوامل سبب می شود که سنگ در شرایط مختلف بدون تغییر باقی مانده و دچار فرسایش نگردد.
پایداری مکانیکی: مقاومت در برابر فشار باید بالاتر از 150 کیلوگرم بر سانتی متر مربع باشد.
سنگ تزئینی ساختمانی سنگی طبیعی در ابعادی مشخص است که تراش یا برش خورده باشد. به طور کلی می توان گفت که سنگ های تزئینی متعلق به یکی از گروه های سنگ آذرین، دگرگونی یا رسوبی هستند که پس از برش و صیقل کاری به صورت مستقیم در نماهای داخلی و خارجی ساختمان ها مورد استفاده قرار می گیرند. این نوع سنگ ها از لحاظ کاربردی و زیبایی ظاهری با سایر مواد مشتق شده از سنگ طبیعی مانند گرانولات، سیمان و ... کاملا متفاوت می باشند. چرا که با داشتن مشخصات کیفی منحصر به فرد می توان از آن ها هم برای مقاصد تزئینی و هم ساختاری استفاده نمود.
سنگ تزئینی ساختمانی انواع مختلفی دارد که با استفاده از فن‌آوری های مخصوص قابلیت استخراج و پردازش را داشته و از مشخصات فنی و زیبایی ظاهری لازم برخوردار می باشد. به طور کلی این نوع سنگ را در بلوک های بزرگ استخراج می کنند که علاوه بر داشتن عملکرد مکانیکی مناسب، صیقل پذیر بوده و دارای ویژگی ها و ارزش های زیبایی شناختی بالایی است.
یکی از مهم ترین مشخصه های سنگ تزئینی ساختمانی، دامنه سختی بالای آن به شمار می رود که پایین ترین درجه این دامنه مربوط به تالک و بالاترین آن مربوط به سنگ گرانیت می باشد. سخت تر بودن سنگ علاوه بر اینکه استخراج، برش و صیقل کاری آن را از لحاظ زمانی طولانی تر می کند، در قیمت تمام شده آن نیز تاثیر مستقیم می گذارد. از دیگر ویژگی ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
عوامل متعددی وجود دارند که می توانند مقاومت سنگ تزئینی ساختمانی را تحت تاثیر خود قرار دهند. از جمله این عوامل می توان گرما، سرما، فرسایش، هوازدگی و آتش سوزی را نام برد. به ویژه هوازدگی سنگ نمای بیرونی ساختمان که تحت تاثیر همزمان عوامل فیزیکی و شیمیایی است و خواص ظاهری سنگ را تغییر داده و باعث کاهش مقاومت آن می گردد. بنابراین می تواند سبب تغییر رنگ، شکستگی و جداشدن سنگ از بنا شود.
رنگ یکی از فاکتورهایی است که در زیبایی ظاهری و جلوه سنگ تاثیر به سزایی دارد. رنگ سنگ تزئینی ساختمانی چه در نمای بیرونی و چه در نمای داخلی ساختمان باعث افزایش زیبایی می شود.
برخی سنگ ها در اثر واکنش شیمیایی کانی های موجود بر رویشان با محلول های طبیعی حفره هایی درونشان به وجود می آید که نفوذ آب باران به داخل آن ها انجمادشان را افزایش می دهد. هر چه میزان این تخلخل بیشتر باشد احتمال اینکه آب باران به داخل این حفره ها یا گاهی پشت سنگ نما نفوذ کرده و منجمد شود و در سنگ تزئینی ساختمانی ترک و شکستگی ایجاد نماید، بیشتر می شود.
این ویژگی بستگی به میزان ظرفیت سنگ برای جذب آب از طریق خاصیت مویینه یا تماس بخشی از آن با آب دارد.
به طور معمول میزان رطوبت پذیری جوی سنگ ها که در واقع تمایلشان به جذب رطوبت از هوا است به میزان رس موجود در آن بستگی دارد.
میزان راحتی عبور هوا از خلال سنگ تزئینی ساختمانی را می توان با تهویه طبیعی فضای ساختمان در ارتباط و متناسب دانست. چراکه تهویه طبیعی هوای خشک خارج را جایگزین هوای مرطوب داخل کرده و به خشک ماندن دیوارها کمک می کند.
انواع سنگ تزئینی ساختمانی و نما از لحاظ علمی به سه دسته اصلی رسوبی، دگرگونی و آذرین تقسیم بندی می شوند. در ادامه انواع سنگ های ساختمانی را برای پیمانکاران که در این سه دسته قرار می گیرند مورد بررسی قرار می دهیم.
کنگلومرا نوعی سنگ رسوبی است که از سنگریزه های گرد و آوراها که درون بافت به هم چسبیده‌اند تشکیل می شود. با در نظر گرفتنِ اینکه این نوع سنگ دارای بافت متغیری است در صورتی که به شکل لایه های ضخیم و کاملا سیمانی باشد به عنوان سنگ تزئینی ساختمانی مورد استفاده قرار می گیرد. بهترین نوع این سنگ ها نوعی است که عناصر و زمینه سیمانی آن آهکی باشد.
این نوع سنگ های رسوبی نیز از دانه هایی به اندازه ماسه، نرم و گرد از جنس مواد معدنی مختلف تشکیل می گردد. ماسه سنگ ها در طرح ها و رنگ های متنوعی تشکیل شده‌است و معمولا سفت و سخت و دارای رگه و بافت هستند.
مرمریت یک سنگ رسوبی شیمیایی است که بر اثر فشار طبقات رویی و متراکم شدن رسوب کربنات کلسیم و ترکیب با آراگونیت پدید می آید. این سنگ معمولا حاصل آب های گرم بوده و از لحاظ بافت و ساختار سه نوع مختلف دارد. از ویژگی های این سنگ تزئینی ساختمانی می‌توان به مواردی همچون سختی مناسب در مقابل آتش و فرسایش، تخلخل پایین، مقاومت در برابر رطوبت و هوازدگی و قابلیت ساب‌زدن اشاره‌کرد. کاربرد این سنگ ها در ساختمان را بیشتر می توان در بخش نمای داخلی و خارجی به عنوان دیوارپوش و کفپوش و همینطور مصنوعات سنگی همچون مجسمه و گلدان دانست.
این نوع سنگ از رسوبات سنگ های کربناته و کربنات کلسیم تولید می گردد که از خانواده سنگ آهک محسوب می شود. استخراج این سنگ آسان بوده و دارای مقاومت بالا، تنوع در رنگ، قابلیت برش و صیقل و سختی مناسبی می باشد.
این سنگ رسوبی متخلخل از تبخیر آب حاوی بی کربنات کلسیم در چشمه های آب گرم و رسوب آن تشکیل می گردد. از ویژگی های سنگ تراورتن می توان به لایه‌بندی موج دار و دارای شیب آن، چسبندگی مناسب به ملات به دلیل متخلخل بودن، برش و صیقل پذیری آسان و قیمت مناسب اشاره کرد. همچنین مقاومت بالای آن در برابر فشار و گرما و سایش و ضربه آن را به سنگ تزئینی ساختمانی پرطرفداری تبدیل نموده است. مرغوب ترین سنگ تراورتن دارای رنگ سفید با رگه های رنگی و خلل و فرج یکنواخت می باشد.
این سنگ آذرین درونی دارای دانه های درشت کریستال کوارتز می باشد. سختی بالای این سنگ ها در کنار شفافیت و جلوه منحصر به فرد این سنگ ها سبب شده تا این روزها مورد استفاده بسیاری از افراد از جمله انبوه سازان قرار گیرد. البته باید این نکته را نیز در نظر داشته باشید که با توجه به سخت بودن برش و سایش این نوع سنگ تزئینی ساختمانی، تنها دیسک ها و سنگ ساب های ویژه قادر به این کار هستند که این خود سبب بالا رفتن هزینه آن می گردد. گرانیت ها از تنوع رنگی بالایی برخوردارند که در این بین رنگ های روشن در کنار قرمز و صورتی از ارزش بالایی بهره می برند.
این سنگ از خنک شدنِ گدازه های آتشفشانی خارج‌شده از زمین ایجاد و به طور کلی در رنگ های کم رنگ از صورتی تا سفید و خاکستری پیدا می شود. بر همین اساس می توان گفت که ساختار و ترکیبات آن به میزان سرمایش آن در هنگام شکل‌گیری بستگی دارد. وجود سیلیس در ترکیب این سنگ سبب چسبندگی گدازه های آن می گردد.
برخی از سنگ های آذرین همچون سینیت ها، گابروها و دیوریت ها و سنگ هایی نظیر بازالت، تراکیت و آندزیت را می توان جزئی از سنگ های خاص برای ساختمان به شمار آورد. در کنار این سنگ ها، نفلین سینیت ها، پریدوتیت ها، پیروکسنیت ها و آمفیبولیت ها نیز در این دسته جای خواهند داشت. تازگی و عدم دگرسان شدن در این نوع سنگ تزئینی ساختمانی در کنار زیبایی ظاهری می تواند به خاص بودن آن بیفزاید.
مرمر از دگرگونی سنگ های آهکی بر اثر حرارت بالا و دفن شدن عمیق پدید می آید. تنوع در رنگ های این سنگ تزئینی ساختمانی زیاد بوده و رنگ هایی همچون سفید، طوسی، ارغوانی، سبز، سیاه، زرد و قرمز را در بر می گیرد. اما به طور کلی رنگ مرمر خالص سفید شفاف می باشد. قابلیت عبور دادنِ نور از خود در این سنگ سبب دو چندان شدن زیبایی خیره کننده ای می شود که مرمر به محیط می بخشد. قیمت بالای این سنگ سبب شده‌است تا از آن در بناهای لوکس و شیک بیشتر استفاده شود. به عنوان مثال می توان کاربرد آن را در هتل ها، رستوران ها، لابی مجتمع ها، تالارها و... به عنوان نما، دیوارپوش و کفپوش مشاهده نمود.
این سنگ های دانه درشت ترکیبی همچون گرانیت دارند و از دگرگونی سنگ های آذرین یا رسوبی به وجود می آیند. گنیس معمولا از کوارتز و فلدسپات تشکیل می گردد. اما ممکن است کانی های دارای آهن و منیزیم دیگری همچون میکا نیز در آن وجود داشته باشند. این سنگ تزئینی ساختمانی را به عنوان فراوان ترین سنگ های دگرگونی می شناسند.
به طور کلی می‌توان گفت که سنگ ها امروزه بخش عظیمی از صنعت ساخت و ساز را به خود اختصاص داده‌اند. و از آن ها در بخش های مختلف ساختمان استفاده می شود. این سنگ ها انواع مختلفی دارند که در این مقاله پرطرفدارترین آن ها را مورد بررسی قرار دادیم. علاوه بر آن دارای طرح و رنگ و قیمت مختلف است که آن را برای هر نوع سلیقه ای با هر مقدار بودجه مناسب می گرداند. کاربرد سنگ تزئینی ساختمانی را می توان در بخش های متعددی مشاهده کرد. از جمله آن می توان به کف ها، روکش ها، نمای بیرونی، پله و راه پله، پشت تلویزیون و... اشاره کرد.
.png){kind=icon}
ورود / ثبت نام
