آنچه در این مقاله می خوانید:
امروزه معامله های بسیار زیادی در هر زمینه ای شکل می گیرد. مهم نیست که قصد خرید یک خانه را دارید یا می خواهید در یک شرکت استخدام شوید، شما باید حتما قرارداد مربوطه را امضا کنید. این قراردادها نیز دارای بندها و مفاد مختلفی هستند که ممکن است هر کسی به تمامی آن ها توجه نکند. به صورت کلی خیار غبن در معامله به این معناست که در یک معامله هر فرد متضرر اختیار دارد که با توجه به شرایط خاص بر اساس قانون از حق خود دفاع کند و قرارداد مربوطه را فسخ کند.
این توجه‌نکردن به مفاد هر قرارداد ممکن‌است در آینده برای شما دردسر ایجاد کند. زیرا بندهای قرارداد در واقع دارای اطلاعاتی هستند که با رعایت نکردن برخی از آن ها طرف مقابل ممکن است ضرر کند. خیار واژه ای عربی و به معنای حق و اختیار است. غبن نیز به معنای گول‌زدن و فریب‌دادن است.
در کل دو نوع سند قرارداد وجود دارد که شامل سند رسمی و عادی است. سند رسمی اسنادی هستند که در دفترخانه ها و دفتر اسناد رسمی تنظیم می‌شوند، باقی سندها با هر شرایطی که باشند به عنوان سند عادی در نظر گرفته خواهند شد. هر چند دادگاه قضایی شما می توانید از هر دو نوع این اسناد استفاده کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد خیار غبن و شرایط مختلف آن در ادامه مجله املاک داران با ما همراه باشید.
همانطور که پیش از این نیز گفتیم خیار در لغت به معنای اختیار و حق است، با توجه به ماده 396 قانون مدنی 10 نوع خیار در قانون ذکر شده است که در ادامه به هر یک از آن ها اشاره خواهیم کرد.
این خیار به این معناست طرفین تا زمانی اختیار بهم زدنِ معامله را دارند که هر دو طرف قرارداد در مجلس حضور پیدا کنند.
این خیار در واقع در معاملات حیوانات استفاده می شود و به این معناست که دو طرف معامله می توانند تا 3 روز معامله را بهم بزنند.
برای مواقعی است که فرد بدون مشاهده حضوری یک کالا یا ملک، قرارداد را امضا می کند. اما بعد از تحویل به دلیل یکی نبودنِ شرایط و یا مال با مفاد قرارداد قصد بهم زدنِ معامله را دارد.
اگر کالایی که مبادله می شود دارای عیب و ایرادی باشد فرد می تواند با استفاده از این خیار قرارداد را بهم بزند. همچنین این مورد برای املاک در واحدهای مسکونی ذکر می شود.
در یکی از مفاد قرارداد یک شرط ایجاد می شود که اگر طرف مقابل این مفاد را زیر پا بگذارد و به آن شرط عمل نکند فرد متقابل می تواند قرارداد را فسخ کند.
پس از گذشت سه روز از تاریخ معامله اگر طرف قرارداد مبلغ وجه معامله را پرداخت نکند طرف متقابل می تواند قرارداد را فسخ کند.
این خیار در معاملاتی قابل پیگیری است که فرد از قسمتی از مال آگاهی دارد و بر قسمتی دیگر آگاهی ندارد. در این مورد فرد پس از بررسی کامل مال و مشاهده ایراد می تواند قرارداد را فسخ کند.
در این خیار اگر یکی از طرفین قرارداد به شرط های خود پایبند نباشد طرف متقابل می تواند قرارداد را بهم بزند.
اگر یکی از طرفین قرارداد ادعا کند متضرر شده‌است و ضرر فرد قابل مشاهده باشد امکان فسخ قرارداد را دارد.
هنگام مطالعه مفاد مختلف قرارداد احتمالا با جملات مختلفی روبه رو می شوید که معنی بسیاری از آن ها را نمی‌دانید برای مثال ممکن است هنگام خواندنِ مفاد قرارداد با جمله ای تحت عنوان "اسقاط کافه خیارات، ولو خیار غبن فاحش" برخورد کرده باشید. اما خیار غبن فاحش به چه معناست و با وجود این مفاد چه اتفاقی می افتد؟
این جمله به این معناست که با امضای این قرارداد حتی اگر ضرر و زیان بسیار زیادی را متحمل شوید دیگر امکان بهم زدن قرارداد را نخواهید داشت. برای مثال اگر شما مالک ملکی باشد و بخاطر کم بود آگاهی ملک را به قیمت بسیار پایین تر از عرف بفروشید، در مرحله اول ممکن است شامل شرایط خیار غبن باشد. اما با وجود مفاد "اسقاط کافه خیارات، ولو خیار غبن فاحش" شما نمی توانید قرارداد را فسخ کنید. پس حتما دقت کنید این مورد در مفاد قرارداد وجود نداشته باشد.
خیار غبن دارای ویژگی های مختلفی است که در ادامه به برخی از آن ها اشاره می کنیم.
برای اعمال خیار غبن باید برخی شرایط را دارا باشید. در غیر این صورت نمی‌توانید حق خود را دریافت کنید. در قانون مدنی این شرایط در ماده های 416 تا 421 قرار گرفته است که در ادامه به این موارد اشاره می کنیم.
مطمئنا زمانی درخواست شما برای خیار غبن نیز اهمیت بسیار زیادی دارد اما چه وقتی بهترین زمان برای اعمال این خیار است؟
به صورت کلی قانون مدنی در دو ماده جداگانه زمان اعمال این خیار را بیان کرده است. قانون مدنی در ماده 416 به این موضوع اشاره می کند که هر یک از طرفین در قرارداد که متضرر شوند و شامل غبن فاحش شوند، می تواند پس از ثبت، قرارداد را فسخ کند.
همچنین با توجه به قانون 420 قانون مدنی هر فرد می‌تواند پس از آگاهی به ضرری که در معامله متحمل شده‌است، فورا برای خیار غبن اقدام کند. این خیار می تواند با گذر زمان خاصیت خود را از دست بدهد.
به همان مثال قبلی باز می گردیم، اگر شما بعد از عقد قرارداد یک میلیارد تومنی متوجه شوید که 50 میلیون ضرر کرده اید و ملک را گران تر از قیمت بازار خریداری کرده اید، می توانید فورا به دادگاه مدنی مراجعه کنید. اما اگر این عمل را یک یا دو سال به تعویق بیاندازید دیگر حقی برای اعمال خیار غبن نخواهید داشت.
خیار تدلیس یکی دیگر از انواع خیارات است که پیش از این نیز توضیح کوتاهی در مورد آن دادیم. اما این خیار به چه معناست و چه تفاوتی با خیار غبن دارد؟
تدلیس در واقع به معنای پنهان کردن عیب و فریب دادن است. در قانون مدنی این کلمه زمانی استفاده می شود که یک طرف قرارداد طرف دیگر را فریب دهد و به صورت عمدی عیب مال خود را پنهان کند.
در این زمان حتی اگر فرد متضرر سند معامله را امضا کرده باشد، می تواند با ادعای خیار تدلیس خسارت خود را دریافت کند. همچنین این خیار یکی از خیارات مشترک است، اما خیارات مشترک به چه معناست؟
خیار مشترک به این معنی است که این خیار تنها مربوط به معاملات خرید و فروش نخواهد شد و شما می توانید در معاملات دیگر نظیر اجاره، معاوضه و یا صلح نیز از خیار تدلیس استفاده کنید. به صورت کلی در هر معامله ای که در آن طرف مقابل شما را فریب دهد می توانید از خیار تدلیس استفاده کنید.
تفاوت این خیار با خیار غبن این است که در خیار تدلیس یکی از طرفین قرارداد به صورت عمدی عیب مال خود را پنهان می کنند و طرف مقابل را فریب می دهند. اما در خیار غبن طرف قرار داد از ضرر خود اطلاعی ندارد.
به همین منظور در خیار غبن ضرر پرداخت می شود. اما در خیار تدلیس عیبی که در ابتدا پوشانده شده بود بر ملا می شود و ضرر از این وجه پرداخت خواهد شد.
با توجه به موارد گفته‌شده خیار به معنای حق و حقوق است و باید حین امضای قرارداد تمامی مفاد را با دقت مطالعه کنیم تا در پایان دچار ضرر نشویم. اما اگر در طی انجام یک معامله دچار ضرر نشدیم باز هم راه حلی خواهیم داشت.
در این مقاله با انواع خیارات آشنا شدیم و هر کدام از آن ها را به صورت خلاصه بررسی کردیم. خیار غبن یکی از انواع خیارها است و به این معناست که هر فرد در معامله اگر دچار ضرر شود می تواند از حق خود دفاع کند. یا توجه به شرایطی خاص معامله را فسخ کند.
در این مقاله شرایط اعمال غبن را بررسی کردیم که این شرایط شامل زمان درخواست، نوع قرارداد و نوع ضرر متحمل شده‌می‌شود. همچنین فهمیدیم برای زمان اعمال خیار بهترین گزینه بلافاصله پس از فهمیدن خسارت است. در این هنگام می توانید به راحتی به دادگاه مراجعه کنید و حق خود را مطالبه کنید.
همچنین در پایان مقاله به تفاوت بین خیار تدلیس و خیار غبن پرداختیم. متوجه شدیم خیار تدلیس به مواردی گفته می شود که یکی از طرفین به قصد طرف دیگر را فریب می دهد و عیبی را در معامله پنهان می کند. ممنون از شما که تا پایان این مقاله با ما همراه بودید.
.png){kind=icon}
ورود / ثبت نام
