آنچه در این مقاله می خوانید:
برای کار کردن با ماشین آلات ساختمانی یکسری ضوابط ویژه وجود دارد که هر فردی که با آن کار می کند باید آن را بداند. در ادامه به بررسی ضوابط مربوط به کارکردن با ماشین آلات ساختمانی می پردازیم.
تجهیزات و ماشین آلات ساختمانی عبارت اند از:
6-1-2) سازنده باید با توجه به نوع عملیات ساختمانی، وسایل، تجهیزات و ماشین آلات ساختمانی را آن هم با در نظر گرفتنِ نوع فعالیت اجرایی انتخاب کند. همچنین توجه داشته باشد که از هر نوع ماشین آلات ساختمانی به صورت غیر متعارف استفاده نکند، چون ممنوع است.
6-1-3) در صورتی که مجوز استقرار وسایل، تجهیزات و ماشین آلات ساختمانی در معابر عمومی صادر شود، نباید این وسایل را در فاصله کمتر از ۱۵ متر قرار داد. همچنین باید این وسایل به شکلی باشند که مانع از مشاهده کردن علائم مربوط به راهنمایی و رانندگی نشود. یا اینکه محدودیتی در انجام وظیفه سازمان آتش نشانی و سایر واحدهای خدماتی ایجاد نکند.
6-1-4) انبوه سازان باید توجه داشته باشند که وسایل، تجهیزات و ماشین آلات ساختمانی باید در موارد زیر از طریق اشخاص ذیصلاح مورد نظارت و کنترل قرار گیرند تا بعد بتوان آن مورد استفاده قرار داد:
6-1-5) در نظر داشته باشید که کلیه رانندگان یا متصدیان ماشین آلات و تجهیزات ساختمانی باید آموزش لازم درباره نحوه کار با این نوع وسایل را با توجه به قوانین و مقررات موجود فرا گیرند و پروانه فنی یا گواهی نامه را از مراجع مربوطه دریافت کنند.
6-1-6) بخش های انتقال دهنده نیروی ماشین آلات و تجهیزات ساختمانی همانند تسمه ها، زنجیره ها، چرخ دنده ها، محورهای گرداننده و به طور کلی تمامی بخش های متحرک ماشین آلات که امکان درگیری و ایجاد حادثه برای متصدیان یا سایر افراد را به وجود می آورند، باید از پوشش یا حفاظ مناسب با استقامت کافی برخوردار باشند.
6-1-7) قسمت های داغ ماشین آلات ساختمانی و تجهیزاتی از قبیل لوله ها و خط های انتقال بخار و گازهای خروجی مثل قسمت های تیز و برنده ماشین آلات و تجهیزاتی که امکان برخورد یا تماس متصدی مربوط باشد باید با پوشش مناسب حفظ گردند.
6-1-8) به منظور نصب، راه اندازی، تعمیر، آزمایش و تنظیم ماشین آلات و تجهیزات ساختمانی باید از افراد حرفه ای در این کار کمک گرفت.
6-1-9) همچنین ماشین آلات ساختمانی به منظور تامین سلامتی افراد و جلوگیری از آلودگی محیط زیست باید از دستگاه های مولد برق و هوای فشرده برخوردار باشند. از همه مهمتر از محافظ تعدیل صدا و دود، مصوبه تایید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برخورداری داشته باشد.
6-1-10) برای استفاده از ماشین آلات ساختمانی نزدیک به خطوط برق فشار قوی باید مفاد بند ۲-۴-۸ رعایت شود.
6-1-11) توجه داشته باشید که قبل از شروع به تعمیر، تعویض، نظافت و یا روغن کاری ماشین آلات باید حتما آن را خاموش کرد. ضمن آنکه وسایل و ماشین آلاتی که با برق کار می کنند باید جریان برق هم قطع شود.
6-1-12) با در نظر گرفتنِ این که عموم وسایل و تجهیزاتی که بخار یا هوای فشرده دارند را نمی‌توان تا وقتی که بخار یا هوای فشرده آن ها تخلیه و بی اثر نشود استفاده کرد. در صورت استفاده می تواند خطرناک باشد.
6-1-13) وسایل و تجهیزات مکانیکی نباید در نقاط پارک نصب و یا مورد استفاده قرار بگیرند. چراکه در این مواقع امکان ایجاد لغزش دستگاه، ریزش دیوار محل گود برداری، اشتغال و انفجار گازها و مواد قابل اشتعال وغیره وجود دارد.
6-1-14) قبل استفاده از آن دسته وسایل، تجهیزات و ماشین آلات ساختمانی که نیاز به کنترل اتوماتیک فشار، درجه حرارت، ولتاژ، شدت جریان و از این قبیل دارند باید آز آن ها مراقبت کنید تا امکان کنترل بر روی آن ها وجود داشته باشد و در محل خود نصب و آماده به کار شوند. علاوه بر تمامی این موارد، قبل از نصب باید یکسری کارها فرآیند ویژه را انجام داد.
6-1-15) در مکان های بسته ای که کارگری در آن مشغول به کار است، نباید از ماشین آلات ساختمانی با موتورهای احتراقی، ماشین آلات تولید کننده هر نوع گرد و غبار و دود وغیره استفاده شود. البته اگر تهویه کافی وجود داشته باشد می توان آن را استفاده کرد.
6-1-16) زره های کابل برق، لوله ها، بست ها، حفاظ و بخش های فلزی وسایل، تجهیزات و ماشین آلات برقی که مستقیم به برق وصل هستند، باید به منظور جلوگیری از بروز خطرات احتمالی قابلیت اتصال به زمین داشته باشد.
6-1-17) سیم های اتصال زمین باید از ضخامت مناسب اما مقاومت کم برخوردار باشند تا جریان برق احتمالی را که بر اثر از بین رفتن روکش عایق سیم دستگاه و ایجاد اتصال بدنه به وجود می آید را به خوبی به زمین هدایت کنند. با توجه به اینکه بهتر است در نقاطی که احتمال آسیب دیدن سیم اتصالی وجود دارد، آن ها را به وسیله و پوشش مطمئن حفاظت کرد.
6-1-18) تجهیزات و وسایل حفاظت و کنترل برق مثل قطع و وصل، کلید خودکار، فیوز و تابلو برق وغیره باید با رعایت ضوابط و مقررات مبحث طرح و اجرای تاسیسات برقی مورد استفاده قرار گیرند.
6-1-19) به هنگام به کارگیری وسایل، تجهیزات و ماشین آلات ساختمانی، پیمانکاران باید ضوابط مندرج در آیین نامه را چک کنند تا مطمئن شوند، جزو یکی از آیین نامه های زیر هستند:
6-2-1) دستگاه ها و وسایل موتور بالابر شامل کلیه وسایل و تجهیزات ثابت و متحرک موتوری همچون جرثقیل ثابت و متحرک، آسانسور موقت حمل بار و نفر برای بالا بردن و پایین آوردن، جا به جایی و نصب قطعات و مصالح و تجهیزاتی ساختمانی که مورد استفاده قرار می گیرند، است.
6-2-2) کلیه بخش های تشکیل‌دهنده دستگاه ها، وسایل بالابر و اجزای آن ها که شامل قطعات اصلی، اتصالات، کابل، زنجیرها، قلاب بلند کننده، مهارها، پایه ها، پی ها، تکیه گاه ها، ریل ها و کابین ها هستند باید با رعایت اصول ایمنی و قواعد فنی آماده به کار شوند.
6-2-3) هر وسیله بالابر که از ظرفیت بار مجاز و همچنین سرعت و زاویه کار مطمئن و مشخص برخوردار است باید این مشخصات بر روی تالویی درج شود و در محل مناسبی نصب گردد. در نظر داشته باشید که هرگز نباید باری که حمل می شود و سرعت بالابر نسبت به ظرفیت بار و سرعت کار بیشتر باشد. از طرف دیگر استفاده از آسانسور موقت حمل بار و نفر بدون حضور متصدی ابدا توصیه نمی شود.
6-2-4) کلیه پیج ها و مهره ها در دستگاه های بالابر باید با نظم و ترتیب باشند تا طول پیچ به اندازه کافی بوده و در صورت نیاز بتوان مهره را آچارکشی کرد. پیچ و مهره های قطعات متحرک باید از واشر فنری برخوردار باشند تا از شل شدن مهره ها خودداری شود. با توجه به این مورد، اتصالات قطعات بالابر باید به شکلی باشد که از حرکت جانبی دستگاه جلوگیری شود. همچنین الزامی است که کل دستگاه های بالابر از سیستم قطع کننده برای مواقع اضطراری مخصوصا سیستم قطع کننده اتوماتیک برای متوقف سازی قلاب در فاصله حداکثر ۲۰۰ میلی متر، تشکیل شده‌باشد.
6-2-5) متصدی ابزارها و وسایل بالابر نباید همزمان با کار بر روی دستگاه مورد نظر، به انجام کار دیگر بپردازند. علاوه بر آن کابین و محل کار متصدی و ابزارها باید از موارد زیر برخوردار باشند:
6-2-6) قلاب های دستگاه و ابزارهای بالابر باید از شیطانک برخوردار باشند تا مانع از جدا شدن اتفاقی بار از روی آن شود. علاوه بر آن حداکثر باری را که می توان از طریق آن بلند کرد به طور واضح بر روی آن قرار گیرد.
6-2-7) اندازه حداکثری بار مجاز زنجیرها، کابل ها و سایر وسایل بستن و بلند کردن بار باید روی پلاک های فلزی قرار گیرد و در محل مناسبی درج گردند.
6-2-8) دستگاه های بالابر ثابت از جمله جرثقیل ها و آسانسورها با رعایت بند ۶-۲-۲ در محل مورد نظر نصب گردد. در مورد تاور کرین ها، استحکام و مقاومت زمین و محل استقرار دستگاه ها قبل از شروع عملیات نصب و مونتاژ باید مورد بررسی قرار گیرد.
۶-۲-۹) بخش های مختلف دستگاه ها، وسایل و ماشین آلات ساختمانی باید با توجه به پارامترهای زیر مورد بررسی و معاینه فنی قرار گیرند:
۶-۲-۱۰) در صورت انجام تعمیر یا تعویض قطعات و لوازم اصلی بر روی دستگاه بالابر نیاز به ثبت در دفتر خاصی دارد که بعد بایستی توسط فرد صلاحیت دار امضا شود. توجه داشته باشید که این دفتر باید همراه با برگ گواهی اجازه کار موضوع بند ۶-۲-۹ به مالک و کارفرما ارائه شود.
۶-۲-۱۱) رانندگان یا متصدیان دستگاه ها و ماشین های بالابر باید از شرایط زیر برخوردار باشند:
۶-۲-۱۲) هر نوع دستگاه بالابر ضمن نیاز به متصدی و راننده باید یک فرد کمکی یا علامت دهنده داشته باشد. این شخص بایستی در مورد نحوه علامت دادن یا کمک کردن به متصدی آگاه باشد یا وسایل هشدار دهنده و نوع علائم مشخصه یکنواخت را بداند.
۶-۲-۱۳) محل استقرار و مسیر حرکت در دستگاه های بالابر باید از قبل مشخص شده‌باشد تا به هنگام حرکت و کار، خطری را برای راننده ایجاد نکند.
۶-۲-۱۴) عبور دادن دستگاه های بالابر از روی معابر و فضاهای عمومی و خصوصی که مجاور کارگاه ساختمانی است، ممنوع می باشد. در صورتی که انجام آن غیر ممکن باشد باید با دریافت مجوز از مراجع رسمی ساختمان و با رعایت مفاد بند ۱-۲-۲ این معابر با استفاده از وسایل مناسب مسدود شود. همچنین علائم هشدار دهنده موثر از قبیل تابلو، پرچم مخصوص یا چراغ چشمک زن به کار برده شود. زمانی که ضرورت عبور بار از روی املاک مجاور از طریق مراجع رسمی تایید شود لازم است که آن را به اطلاع مالکین و ساکنین رساند.
۶-۲-۱۵) رانندگان یا متصدیان دستگاه ها و وسایل بالابر در موقع کار کردن دستگاه ها نباید مشغول به کار دیگری باشند.
۶-۲-۱۶) جا به جایی و حمل کارگران و افراد با وسایل بالابر کاملا ممنوع است.
۶-۲-۱۷) راننده یا متصدی نباید به هنگام انجام کار با دستگاه بالابر چیزی بخورد. به خصوص افراد کمکی علامت دهنده حق خوردن، آشامیدن و استعمال دخانیات را ندارند. علاوه بر آن مجاز نیستند به استفاده از تلفن همراه و مواردی که باعث کاهش هوشیاری آن ها می شو.
۶-۲-۱۸) به هنگام باد و طوفان های شدید نمی توان از دستگاه ها و ماشین آلات ساختمانی استفاده کرد.
۶-۲-۱۹) بار باید خیلی آرام و آهسته جا به جا شود به شکلی که به هنگام بالا یا پایین آوردنِ ضربه ای به دستگاه وارد نشود.
۶-۲-۲۰) به هنگام استقرار جرثقیل از وکلا ماشین آلات، باید از استحکام تکیه گاه مطمئن شد.
۶-۲-۲۱) باکت، سبد، کابین و یا هر وسیله دیگر باید متناسب با نوع بار و ظرفیت بالا انتخاب شوند.
۶-۲-۲۲) به هنگام استفاده از دستگاه ها و وسایل موتوری بالابر بایستی ضوابط درج‌شده در آیین نامه حفاظتی وسایل حمل و نقل و ضوابط و مقررات مبحث رعایت شود.
۶-۳-۱) این وسایل شامل ماشین آلات و دیگر وسایل موتوری است که به منظور جا به جایی مصالح، خاک و ضایعات ساختمانی مورد استفاده قرار می گیرند.
۶-۳-۲) قبل از شروع کار با وسایل مورد نظر باید ترمز، جعبه فرمان، لاستیک، چراغ، بوق، برف پاک کن و سایر قسمت های عمل کننده مورد توجه قرار گیرند تا سلامت آن ها چک شود. مثلا ترمزها باید به شکلی تعمیر و نگهداری شوند که از ظرفیت کامل بار در تمام مسیرهای ناهموار برخوردار باشند.
۶-۳-۳) در مکان هایی که از وسایل موتوری و خاکبرداری استفاده می شود باید راه های ورود و خروج بی خطر ایجاد شود.
۶-۳-۴) نمی توان بارگیری بیش از ظرفیت استاندارد وسایل موتوری حمل بار داشت و این کار ممنوع است. تمامی بارها باید با وسایل ضروری مثل زنجیر، کابل، طناب و تور بسته‌شود تا مانع از ریزش احتمالی آن ها گردد. علاوه بر آن می توان با نصب علائم هشدار دهنده مثل چراغ چشمک زن از بروز هر نوع حادثه احتمالی جلوگیری شود.
۶-۳-۵) به هنگام حمل وسایل نقلیه موتوری از طریق جرثقیل، لودر و امثال آن ها باید تمامی سرنشینان، وسایل مورد نظر را ترک کنند و در محل مذکور مستقر شوند. مگر اینکه کابین راننده از محافظ برخوردار باشد.
۶-۳-۶) برای جلوگیری از افتادنِ افراد به داخل قیف تغذیه باید تدابیر لازم را انجام داد.
۶-۳-۷) به هنگام توقف پارک وسایل موتوری مثل بولدوزر، لودر، بیل مکانیکی باید تغذیه آن ها روی زمین قرار گیرد.
۶-۳-۸) در مواردی که امکان از بین رفتن تعادل وسیله موتوری وجود دارد بایستی قبل از شروع عملیات اقدامات ایمنی انجام شود.
۶-۳-۹) در شرایط تخلیه یا بارگیری وسایل موتوری در فضاهای بسته انجام تهویه لازم و کافی ضروری است.
۶-۳-۱۰) در مورد ماشین آلات ساختمانی و تجهیزات ساختمانی در کنار رعایت مقررات مندرج در آیین نامه ها، باید دستورالعمل های ایمنی هم رعایت شود.
در واقع برای کار کردن با ماشین آلات ساختمانی باید از ضوابطی پیروی کرد که شامل انواع آیین نامه و نحوه عملکرد وغیره است. وجود این آیین نامه ها منجر به ایمن سازی محیط کار می شود.
.png){kind=icon}
ورود / ثبت نام
