آهک چیست؟

آهک نوعی سنگ با فرمول شیمیایی cao است. در دوران مدرسه یادگرفته ایم نوعی سنگ رسوبی است که بیشتر از کربنات کلسیم به صورت کلسیت تشکیل شده است. ماده اصلی تشکیل دهنده آهک اکسید کلسیم است که یک ترکیب قلیایی قوی است که می‌تواند با تمام اسیدها ترکیب شود. برای این که بدانید آهک چیست، چگونه ساخته می شود، و چه کاربردی دارد با املاک داران همراه باشید.

معمولا این نوع سنگ در دریا‌هایی با آب گرم، تمیز، کم عمق به صورت سنگ‌های رسوبی ارگانیک ایجاد می‌شوند.

در تعریف آهک می‌توان گفت: یکی از موارد در آشنایی با انواع مصالح ساختمانی است که پس از خشک شدن، در مکان استفاده شده، استحکام و چسبندگی ملات را بالا می‌برد و از ترک خوردن و فشار و نفوذ آب جلوگیری کرده، همچنین از رویش گیاهان مختلف نیز جلوگیری می کند.

این سنگ با فرایندهای مختلفی که بر روی آن انجام می‌گیرد به مصالح برای ساخت و ساز، راه سازی، پروژه های عمرانی و… تبدیل می‌شود، یعنی به انواع پودر سنگ یا به سنگ‌های ریز تبدیل می‌شود.

این مصالح کاربردی و بسیار مهم در صنعت ساخت و ساز تاریخچه‌ی بالایی هم دارد.

تاریخچه آهک

بعضی از شواهد نشان می‌دهد از زمانی که انسان شروع به خانه سازی کرد از سنگ آهک استفاده کرده است. مدارکی که امروزه در جهان پیدا شده نشان دهنده آن است که در معماری‌ها از این نوع سنگ استفاده شده است. نمونه‌ی آن اهرام مصر است که ۴۵۰۰ سال قدمت دارند و به طور کامل از سنگ آهکی که امروزه ما می‌شناسیم ساخته شده است. حضرت موسی این سنگ را برای رفع مشکل مردم در زمان خود معرفی کرد. ساختمان‌های آهکی در زمان رومی‌ها که هنوز بقای آن وجود دارد از این سنگ تشکیل شده اند. سازه‌های پاسارگاد ایران و تخت جمشید نیز از این نوع سنگ هستند. به طور مثال قسمتی از جاده ابریشم که مردم در قدیم از آن استفاده می‌کردند، حالت باتلاقی داشته است که در این زمان با تدبیر شیخ بهایی آن قسمت از جاده را با آهک ترمیم کرده بودند.

نقش آهک در زندگی

بعد از جنگ جهانی دوم، در کشور‌ها برای پایدار کردن زمین، و استحکام آن به شفته کردن آهک زمین روی آوردند( شفته کردن به معنای مخلوط کردن آهک، آب و خاک برای استفاده در پی ساختمان است). بعد از جنگ جهانی دوم نیاز به این محصول پرکاربرد بسیار حساس شد. به مرور زمان برای جاده سازی‌ها و استحکام منازل استفاده شد تا زمان حال که نظام مهندسی امر شفته آهک را برای پی ریزی زمین برای ساخت و ساز الزام کرده است.

برای پی سازی راه و منازل و کارگاه‌ها، برای جلوگیری از رویش گیاهان ، استحکام سازه‌ها برای زلزله نیازی جدی است، همچنین برای باندهای فرودگاه، پروژه های بزرگ عمرانی مثل ساخت سد و… نیز کاربرد دارد.

جنس آهک

جنس آهک بازاری یا آهک زنده به اجسام بیگانه در آن بستگی دارد. اگر بیش از ۹۰درصد وزنش کربنات کلسیم باشد، آهکی که از آن پخته می‌شود پرمایه تر است و هرگاه ۷۵درصد وزنش باشد، به آن آهک کم مایه می‌گویند.

آهک مرده یا آب آهک

نکته بسیار مهم: آهک حتما قبل از استفاده، باید با آب کشته شود(یعنی آن قدر به آهک آب اضافه شود در حالی که دیگر خاصیت سوزانندگی خود را از دست بدهد).

اگر بر روی کلسیم اکسید(آهک زنده) آب ریخته شود، در اثر واکنش آب و آهک گرمای زیادی ایجاد می‌شود، و باعث بخار شدن قسمت زیادی از آب می‌شود. زمانی که آب به آن اضافه می‌شود در اثر جذب آب متورم شده و به صورت گرد سفیدی در می‌آید که به آن اصطلاحا آهک مرده هم می‌گویند(چون در تماس با آب واکنشی دیگر از خود نمایش نمی‌دهد)، به این عمل شکفته شدن آهک می‌گویند.

نکته: در بعضی از موارد که آب به آهک اضافه می‌شود آهک ممکن است انفجارهای کوچک ایجاد کند که بسیار خطرناک است.

نکته: آهک کشته نشده اگر با بدن اصابت کند به شدت قسمت اصابت شده را می‌سوزاند و اگر به چشم بخورد خسارت جبران ناپذیر در پیش دارد.

اگر آب به آهک مرده اضافه شود به شیر آهک تبدیل می‌شود و اگر آن را صاف کنیم محلول زلالی ایجاد می‌کند که به اصطلاح سر شدن آهک می‌گویند، به این ماده آب آهک می‌گویند، این محلول کاربرد‌های زیادی دارد. مخصوصا در صنایع شیمیایی، مثلا در تهیه: سدیم‌هیدروکسیدفلزات، آمونیاک، هیدروکسید فلزات، پرکلرین و به خصوص استخراج منیزیوم از آب دریا بکار می‌رود.

ویژگی‌های سنگ آهک چیست؟

سنگ آهکی حالت بلوری و مکعبی است سفید براق با ته رنگ زرد است. درجه سختی به ۳ تا ۴ می‌رسد.

آهک به رنگ سفید است که از پخته شدن سنگ آهک بدست می‌آید. وزن آن ۰۸/۳ تا ۳۰/۳ g/cm است. این بستگی به درجه‌ی پخته شدن سنگ دارد. هرچه درجه بیشتر باشد آهک پخته تر می‌شود. هرچه بیشتر پخته شود سرعت ترکیب با آب پایین‌تر است، و شکفتن آن و کشته شدنش طولانی تر است.

نحوه تبدیل سنگ آهک به آهک کاربردی

 آهک توسط تولید کننده گان مصالح ساختمانی به سه روش انجام می‌شود: روش سنتی – روش صنعتی – تهیه از ماسه بادی

روش سنتی:

در این روش محلی را گود برداری می‌کردند، سنگ‌های آهک را با بوته‌های گیاهی لایه‌ای می‌چیدند. یک لایه سنگ و یک لایه گیاه، سپس روی آن را گل می‌پوشاندند، کوره‌ی ساخته شده را از پایین آتش می‌‌کردند و روی آهک و خاکستر را مرطوب نگه می‌داشتند که این حرکت باعث شکفته شدن آهک می‌شود. آهک به صورت مایع از حفره های زیرین کوره خارج می‌شود.

روش صنعتی:

سنگ‌هایی که از معدن خارج می‌شوند معمولا بزرگ هستند. ابتدا آنها را در تانکرهای بزرگی می‌ریزند، در  زیر تانکرها دستگاهی به نام feeder قرار دارد که سنگ‌ها را به داخل هدایت می‌کند، این دستگاه سنگ‌ها را با تناژ مشخص وارد سنگ شکن فکی می کند، بعد از این مرحله سنگ‌ها به ابعاد ۲۰ تا ۳۰ سانتی متری تبدیل می‌شوند. تسمه نقاله‌هایی از پایین به بالا حرکت می‌کنند و سنگ‌های حاصل را به بنکر یا تانکر دیگر می‌ریزند. باز در زیر بنکر دستگاه feeder سنگ‌ها را هدایت می‌کند این بار به شن شکن چکشی منتقل می‌کند. خروجی این قسمت سنگ‌های ۵ تا ۱۲ سانتی است. دوباره تسمه نقاله‌ها سنگ‌های حاصل شده را به قسمت سرند می‌برند. در قسمت سرند خاک و سنگ از همدیگر جدا می‌شوند. سنگ‌های مانده شده و درشت توسط بالابر خاص بالا می‌روند از بالا  توسط دریچه خاص در کوره منتقل می‌شوند. در کوره دور تا دور مشعل‌هایی وجود دارد و همچنین فن دودکش جهت انتقال حرارت مشعل به سرتاسر کوره از بالا عمل مکش را انجام می‌دهد. در این قسمت سنگ‌ها شروع به پختن می‌کنند. در پایان این کوره چند دریچه پنوماتیک وجود دارد که به صورت اتوماتیک عمل می‌کنند و باز و بسته می‌شوند، آهک پخته شده در قسمت زیرین توسط نوار نقاله‌هایی وارد skip دیگر می‌شوند. سپس وارد سیلوی آهکی می‌شوند، سپس توسط آسانسور وارد بونکر دیگری که در ارتفاع است می‌شوند. در این قسمت توسط دستگاه هیدراتاسیون، عمل هیدراتاسیون انجام شده و پودر آهک توسط دستگاه جدا می‌شود.

 نحوه استفاده از آهک:

در کشور ایران ماسه‌های آهکی زیادی وجود دارد. با پختن آنها می‌توان آهک زنده تولید کرد. در این روش آهک شویی، آهک آبدیده را با ناخالصی‌ها جدا نمود. این آهک شکفته را می توان در ساخت ملات ماسه – آهک مصرف کرد.

انواع آهک برای مصارف ساختمانی

آهک چرب یا پر قوه:

این نوع آهک چهار درصد ناخالصی همراه دارد. این به آن خاطر است که تماس با آب به شدت شکفته می‌شود و حجم آن تا حد ۲.۵ برابر مقدار اولیه‌اش افزایش می‌یابد. تماس آهک با شن باعث می‌شود سریع تر سفت ‌شود.

آهک کم قوه:

این نوع آهک از سنگ آهکی که ۵ تا ۶ درصد آهک دارند تولید می‌شود. ناخالصی‌های عمده آن از اکسیدآهن، اکسید سیلیسیم و اکسید آلومینیوم تشکیل شده اشت. ویژگی این آهک این است که به کندی شکفته می‌شود و ملات حاصل از این آهک دیر سفت می‌شود.

آهک‌های آبی:

این نوع آهک معمولا ۶ تا ۲۲ درصد گل رس دارند. ویژگی این نوع آهک آن است که دور از هوا و حتی در زیر آب به آهستگی سفت می‌شود. در تماس با آب خیلی شکفته می‌شوند و با آب خمیر کم چسب تولید می‌کند. بطور کلی، می‌توان این نوع آهک حد واسط بین هوایی و سیمان دانست.

کاربرد آهک چیست؟

آهک جزء نادر‌ترین محصولاتی است که در همه‌ی موارد کاربرد دارد. بیشترین کاربردهای آهک در مصارف ساختمانی است، به طور مثال:

در صنعت ساختمان سازی، در صنعت شیشه سازی، در صنایع شیمیایی برای کمک به ذوب، ماده قلیا کننده، جاذبه رطوبت، عامل چسبندگی، داروسازی، در کشاورزی برای اصلاح خاک و تنظیم  PH آن، برای ضد عفونی کردن دام و طیور، کاربردهای سیمان، برای چاپ و امور چاپی، در خمیردندان سازی، لاک سازی، تصفیه آب، در استخراج آهن و صنعت فولاد، در صنایع کاغذ، پلاستیک، رنگ، در داروهای ضد اسهال، در درمان‌هایی مثل تنگی نفس، خارش و جلوگیری از خونریزی‌های شدید و در درمان بی نظمی ضربان قلب، عطر سازی و لاستیک سازی، چرم سازی، گندزدایی، استفاده در جاده سازی و… .

استفاده از آهک در زمینه ساختمان

• چند روز قبل از استفاده آهک، آن را با آب خنثی می کنند.(در بالا این موضوع توضیح داده شد).
• ابتدا باید زمین را به مقدار تایید شده توسط نظام مهندسی ساختمان، توسط دستگاه‌های مکانیکی حفاری شود(در اصطلاح خاکبرداری و یا گودبرداری شود).
• سپس آب و خاک و آهک را با هم مخلوط می کنند. آن قدر آب استفاده می‌شود که کاملا شل شده باشد.
• سپس در مکان گود برداری آن ها را با هم مخلوط و صاف و مسطح می‌کنند.
• تازمانی که محل کاملا سفت و محکم شود در آن کاری نمی‌کنند.
• بعد از سفت شدن بر روی آن نقشه‌ها و جای ستون‌ها مشخص و پی ریزی می‌شود.

موارد بالا بخشی از کاربردهای آهک در زمینه ساختمان بود. سعی کنید آهک را از فروشندگان مصالح ساختمانی تهیه کنید.

نتیجه گیری:

امروزه مصالح مختلفی در ساخت و ساز و عمران کاربرد دارد، بعضی از مصالح تاریخچه چندیدن هزار ساله دارند و همچنان مورد استفاده هستند. آهک مصالحی است که از زمان های قدیم تا الان کاربرد فراوانی داشته است، این مصالح در ساختتمان سازی، عمران، دارویی، و… کاربرد فراوانی دارد. برای این که بدانید آهک چیست و انواع آن کدام است؟ چه ویژگی هایی دارد؟ چه کاربردی دارد؟ نحوه استفاده از آن چگونه است؟

برای کسب اطلاعات بیشتر با کارشناسان املاک داران در تماس باشید.