تفاوت مبایعه نامه و قولنامه

آنچه در این مقاله می‌خوانید:

• مبایعه نامه چیست؟
• قولنامه چیست؟
• تفاوت‌های میان قولنامه و مبایعه نامه

قولنامه و مبایعه نامه دو اصطلاح پر کاربرد در حوزه قراردادها هستند. از آنجایی که قانونگذار در ماده 10 قانون مدنی، قراردادهای خصوصی را به رسمیت شناخته است، این دو قرارداد نیز جایگاه خاص خود در بحث قراردادها را دارند. البته قولنامه و مبایعه نامه هر دو در دسته اسناد عادی جای می‌گیرند و اعتبار و وجاهت قانونی سند رسمی تک برگ را ندارند. با این حال نسبت به طرفین قرارداد معتبر بوده و باید به تعهداتی که در آن آورده شده، عمل کنند. همچنین می‌توان در محاکم قضایی و حقوقی به عنوان یک سند معتبر در کنار سایر اسناد و مدارک به آن استناد کرد. 

قولنامه و مبایعه نامه در برخی مواقع برای خرید و فروش ملک و ساختمان استفاده می‌شوند. اما هر کدام شباهت‌ها و تفاوت‌هایی با هم دارند که سبب شده از نظر اعتبار و جایگاه حقوقی نیز با یکدیگر متفاوت باشند. در ادامه به تفاوت‌های میان قولنامه و مبایعه نامه خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید. 

مبایعه نامه چیست؟

بیع در لغت به معنای فروش است. مبایعه نیز از این کلمه می‌آید. مبایعه نامه یا بیع نامه قراردادی است که خریدار و فروشنده، هنگام خرید و فروش ملک با هم می‌بندند. در این قرارداد توافقات و تعهدات طرفین مطرح می‌شود. هرچند مبایعه نامه بیشتر برای معامله املاک استفاده می‌شود، اما گاهی برای سایر معاملات نیز به کار می‌رود. پس مبایعه نامه یک نوع قرارداد محسوب می‌شود که جزو اسناد عادی به شمار می‌رود. 

به همین جهت مبایعه نامه اعتبار بیشتری از قولنامه داشته و می‌توان آن را در سامانه ثبت اسناد و املاک ثبت کرده و برای آن کد رهگیری دریافت کرد. 

قولنامه چیست؟

قولنامه اما یک جور پیش قرارداد محسوب می‌شود نه قرارداد اصلی. به این معنی که گاهی ممکن است خریدار و فروشنده بر سر ملکی به توافق برسند اما هنوز شرایط کامل را نداشته باشند. مثلا مقداری از پول خریدار آماده نباشد یا بخشی از کارهای اداری ساختمان باقی مانده باشد. 

در این مواقع هر دو طرف توافق می‌کنند که یک قولنامه یا پیش قرارداد را تنظیم کرده و زمان تحویل پول یا ملک را مشخص می‌کنند. بعد از اینکه شرایط به طور کامل فراهم شد، در یک دفترخانه اسناد رسمی حاضر شده و معامله نهایی را انجام می‌دهند. در قولنامه مواردی مثل دریافت وجه التزام یا حق فسخ قرارداد نیز می‌تواند برای الزام طرفین به تعهداتشان لحاظ شود. 

فرق بین قولنامه و مبایعه نامه

هر چند ممکن است شباهت‌هایی میان قولنامه و مبایعه نامه وجود داشته باشد، مانند اینکه هر دو جزو اسناد عادی محسوب می‌شوند، اما تفاوت‌های آنها نیز قابل توجه است. مهم‌ترین تفاوت‌هایی که در مقایسه قولنامه و مبایعه نامه وجود دارد عبارتند از:

• اولین و مهم‌ترین تفاوت میان آنها این است که مبایعه نامه قابل ثبت نام در سامانه معاملات املاک کشور است و برای آن کد رهگیری صادر می‌شود. بنابراین در صورت گم شدن مبایعه نامه، می‌توان با کد رهگیری نسخه برابر با اصل آن را تهیه نمود. در صورتی که قولنامه چنین قابلیتی را ندارد.
• با استناد به مورد قبلی، مبایعه نامه اعتبار بیشتری در محاکم قضایی دارد. پس هرچند هر دو جزو اسناد عادی هستند، اما اعتبار مبایعه نامه بیشتر بوده و می‌توان در دعاوی حقوقی و مالی به آن استناد کرد. بدون اینکه نیازی به مدارک یا اسناد دیگری باشد. 
• تفاوت دیگر در ماهیت آنهاست. قولنامه به معنی قول و تعهد است در حالی که مبایعه نامه به معنای قرارداد بیع یا خرید و فروش است. به همین جهت قولنامه را به نوعی پیش قرارداد می‌دانند، در حالی که مبایعه نامه خود قرارداد است که به معنای یک تعهد قراردادی و اصلی محسوب می‌شود. 
• فرق مبایعه نامه و قولنامه در انتقال مالکیت از تفاوت‌های مهم بین قولنامه و مبایعه نامه است. در مبایعه نامه به محض انعقاد قرارداد، مالکیت به خریدار منتقل می‌شود. در حالی که در قولنامه انتقال مالکیت زمانی خواهد بود که طرفین تمامی تعهدات خود را به صورت کامل انجام داده باشند. 

در مبایعه نامه، خریدار باید در همان زمان مبلغ ملک را بپردازد، اما در قولنامه می‌توان برای پرداخت کامل مبلغ، زمان دیگری را تعیین کرد. 

جمع‌بندی 

هر چند قولنامه و مبایعه نامه شباهت‌های ظاهری با یکدیگر دارند، اما تفاوت‌های اساسی میان آنها وجود دارد که باید در هنگام تنظیم قرارداد به آنها دقت شود. زیرا مبایعه نامه از لحاظ اعتبار قانونی تفاوت‌های قابل توجهی با قولنامه دارند. هر چند این دو قرارداد در دسته اسناد عادی جای می‌گیرند، اما مبایعه نامه اعتبار بیشتری دارد. ضمن اینکه شرایط هر کدام متفاوت است.