امروزه در سراسر شهرها شاهد ساخته‌شدن ساختمان‌هایی هستیم که مساحت و ارتفاع‌های متفاوتی دارند. برای طراحی ساختمان‌ها با مساحت و ارتفاع‌های مختلف نظم و قوانین مخصوصی وجود دارد. همچنین معماران و مهندسین به صورت دلخواه نمی‌توانند طراحی ساختمان‌ها را انجام دهند. بررسی کردن نقشه و تمامی جزییات کار یکی از وظایف سازنده ساختمان در هنگام اجرای ساخت و ساز است که در ادامه با نحوه محاسبه ارتفاع ساختمان مسکونی بیشتر آشنا خواهیم شد. با املاک داران همراه باشید.
بندهای مقررات ملی در خصوص محاسبه ارتفاع ساختمان مسکونی
قبل از آن که نحوه محاسبه را برای شما بازگو کنیم شما باید با قوانینی که در این راه وجود دارد آشنا شوید تا بدون بروز مشکل بتوانید طراحی‌های خود را به واقعیت پیوند بزنید. این قوانین عبارت اند از:
- در هنگام طراحی پیش آمدگی طبقات فوقانی در بناهای مسکونی، گذرها کمتر از ۱۲ متر نباید باشد.
- ارتفاع کف تا زیر سقف پیلوت تا مساحت ۵۰۰ متر مربع باید ۲.۴۰ سانتی‌متر باشد و این ارتفاع‌ها برای پارکینگ ۵۰۰ متر مربعی نیز باید بیشتر از ۲.۶۰ متر باشد.
- ارتفاع کف طبقات مسکونی باید برابر ۳.۲۰ سانتی‌متر باشد.
- ارتفاع برای جان پناه بام ساختمان باید برابر با ۱.۱۰ سانتی‌متر باشد و این ارتفاع جزئی از ارتفاع مجاز ساختمان محاسبه می‌شود.
- ارتفاع جان پناه تراس، بالکن و هر نوع پیش آمدگی در طبقه‌های ساختمان نیز باید حداقل ۱.۱۰ سانتی‌متر باشد.
- برای تعیین ارتفاع‌های مجاز در هر ساختمان مسکونی باید فاصله سطح معتبر یعنی کد صفر را تا روی جان پناه بام ساختمان در نظر گرفت.
- حداکثر ارتفاع کرسی در ساختمان‌های مسکونی ۱۲۰ سانتی‌متر باید محاسبه شود. (بهتر است بدانید ارتفاع کرسی جز ارتفاع مجاز ساختمان محسوب می‌شود.
نکته‌ای که در اینجا باید ذکر شود، نکات اجرایی انواع سقف سازه‌های مختلف است که یک سازنده باید آگاه باشد.
نحوه محاسبه ارتفاع ساختمان مسکونی در آزمون نظام مهندسی
همان طور که ذکر شد در قوانین ملی ساختمان‌ها، ارتفاع‌های ساختمان‌های مسکونی برای هر یک از ساختمان‌ها به صورت مجزا در نظر گرفته شده است که شما باید قبل از طراحی ساختمان این قوانین را به خوبی بدانید. یکی از مهم‌ترین نوع ساختمان‌هایی که در آزمون‌های طراحی معماری نظام مهندسی با آن مواجه خواهید شد، ساختمان‌های گروه ۴ و ۵ است، به زبان ساده تر ساختمان‌هایی که دارای ۳ و یا ۴ طبقه هستند.
محاسبه ارتفاع ساختمان مسکونی تابع شرایط مختلفی از جمله نوع کاربری، تعداد طبقات، وجود زیر زمین و پارکینگ آپارتمان بر اساس قوانین استفاده و تقسیم پارکینگ آپارتمان و همچنین مباحث ضوابط و مقررات ملی ساختمانم است.
به طور کلی، دو روش اصلی برای محاسبه ارتفاع ساختمان مسکونی وجود دارد:
۱. روشی بر اساس مبحث سوم مقررات ملی ساختمان:
در این روش، ارتفاع مجاز ساختمان بر اساس تعداد طبقات، نوع کاربری ساختمان و عرض گذر تعیین می‌شود.
مبحث سوم مقررات ملی ساختمان به طور مفصل به ارائه جداول و ضوابط مربوط به محاسبه حداکثر ارتفاع مجاز برای ساخت انواع ساختمان‌ها در گروه‌های مختلف تصرف می‌پردازد. در این جداول حداکثر ارتفاع مجاز برای هر طبقه و همچنین حداکثر ارتفاع کل ساختمان با توجه به تعداد طبقات و عرض گذر مشخص شده است.
۲. روشی بر اساس شاخص تراکم ساختمانی:
در این روش ارتفاع مجاز ساختمان بر اساس محاسبه آنلاین تراکم ساختمان، شاخص تراکم ساختمانی و سطح اشغال مجاز زمین تعیین می‌شود.
شاخص تراکم ساختمانی، نسبت سطح اشغال مجاز به سطح کل زمین است.
سطح اشغال مجاز، حداکثر متراژی از زمین است که ساخت و ساز در آن مجاز است. برای محاسبه ارتفاع مجاز با استفاده از شاخص تراکم، ابتدا باید شاخص تراکم مجاز برای نوع کاربری مورد نظر از مقررات شهرسازی و طرح تفصیلی محل احداث ساختمان استخراج شود.
سپس با استفاده از فرمول زیر، حداکثر ارتفاع مجاز ساختمان قابل محاسبه است:
حداکثر ارتفاع مجاز ساختمان = (شاخص تراکم مجاز * سطح کل زمین) / سطح اشغال مجاز
مبنای محاسبه حداقل ارتفاع طبقات مسکونی چیست؟
مبنای محاسبه ارتفاع ساختمان بر اساس مقررات ملی ساختمان سازی انجام می‌شود که فاصله تراز قائم متوسط کف معبر مجاور تا متوسط ارتفاع بام شیب دارد، محسوب می‌شود. همچنین می‌توانید بالاترین نقطه جان پناه در بام‌های مسطح را در این محاسبه قرار دهید.
توجه داشته باشید هنگامی که ارتفاع یک ساختمان را محاسبه می‌کنید باید به شیب ساختمان نیز توجه کنید. در نظر گرفتنِ متوسط تراز دو طرف ساختمان به عنوان نقطه شروع ارتفاع ساختمان، در خیابان‌های شیب دار ضروری است.
در نتیجه شما برای آن که بتوانید ارتفاع ساختمان را محاسبه کنید می‌توانید از ۴ حالت استفاده کنید. این حالات عبارت اند از:
- بام شیب دار باشد و معبر مجاور مسطح باشد.
- ساختمان دارای بام مسطح باشد و معبر مجاور نیز مسطح باشد.
- بام شیب داشته باشد و معبر مجاور هم شیب دار باشد.
- بام مسطح باشد ولی معبر مجاور شیب دار باشد.
ارتفاع استاندارد هر طبقه ساختمان مسکونی
در هنگام محاسبه ارتفاع کف تا سقف ساختمان‌های مسکونی، رعایت کردنِ قوانین برای رسیدن به هدف امری ضروری تلقی می‌شود. ارتفاع‌هایی که برای ساختمان‌های مسکونی باید در نظر بگیرید بر حسب تعداد طبقه‌های آن ها در نظر گرفته می‌شود که هر یک از آن‌ها دارای مقدارهای معین هستند که باید رعایت شود.
محاسبه ارتفاع ساختمان مسکونی بر چه اساسی انجام می‌شود؟
هنگام محاسبه ارتفاع ساختمان‌های مسکونی باید نوع ساختمان و برخی از پارامترها را در نظر داشته باشید تا بتوانید بدون عیب محاسبات خود را انجام دهید. اساس محاسبه ارتفاع ساختمان مسکونی به صورت زیر است :
۱- محاسبه ارتفاع ساختمان مسکونی یک طبقه
حد مجاز افزیش ارتفاع ساختمان برای ساختمان‌های مسکونی تک طبقه در صورتی که زیر زمین و یا پنجره‌های نورگیر نداشته باشد باید ۴/۹۰ متر در نظر گرفته شود. اگر این ساختمان‌ها دارای زیر زمین و پنجره‌های نورگیر در نمای خود باشند، طبق مباحث مقررات ملی ساختمان ارتفاع آن باید ۵/۸۰ متر حساب شود.
۲- محاسبه ارتفاع ساختمان مسکونی دو طبقه
برای محاسبه ارتفاع ساختمان دو طبقه نیز باید به ویژگی های ساختمان دقت شود. در ساختمان‌های مسکونی که دارای زیر زمین و پنجره‌های نورگیر است باید ارتفاع ۹ متر در نظر گرفته شود. در صورتی که این ساختمان‌ها هیچ یک از ویژگی‌ها را نداشته باشد، باید ارتفاع را ۸/۱۰ متر در نظر گرفت.
۳- محاسبه ارتفاع ساختمان مسکونی سه طبقه
محاسبه ارتفاع ساختمان‌های سه طبقه، اگر بدون زیرزمین و پنجره‌های نورگیر در نمای خود باشند ۱۱/۳۰ متر محاسبه می‌شود. این در حالی است که اگر این ساختمان سه طبقه شامل زیر زمین و پنجره‌های نورگیر باشد حد مجاز افزایش برای ارتفاع ساختمان ۳ طبقه، ۱۲/۲۰ متر در نظر گرفته می‌شود.
۴- محاسبه ارتفاع ساختمان مسکونی چهار طبقه
محاسبه ارتفاع ساختمان‌های ۴ طبقه نیز دارای دو حالت هستند. محاسبه این ساختمان‌ها به این صورت است که اگر ساختمان‌ها دارای زیر زمین و یا پنجره نورگیر در نمای خود باشند حداکثر ارتفاعی که باید در این ساختمان‌ها در نظر گرفته شود ۱۴/۵۰ متر خواهد بود. این در حالی است ارتفاع ساختمان ۴ طبقه که این ویژگی های را دارند ارتفاع آن ها باید ۱۵/۴۰ متر است.
۵- محاسبه ارتفاع ساختمان مسکونی پنج طبقه و بیشتر
در مقررات ملی ساختمان برای ساختمان‌های گروه ۶ و ۷ یعنی ساختمان‌های با ارتفاع پنج طبقه، شش طبقه و هفت طبقه بدون در نظر گرفتن اینکه زیرزمین دارند یا نه . تماماً بسته به تعداد طبقه‌های ساختمان، سازنده باید طبق ضوابط و مقررات حداکثر ارتفاع مجاز را ۲۳ متر پیش بینی کند.
در محاسبه این نوع از ارتفاع‌ها به این توجه داشته باشید که ارتفاع ساختمان ۵ طبقه و بیش از ۷ طبقه و یا ساختمان‌هایی که بیش از ۲۳ متر ارتفاع دارند و جزو دسته ساختمان‌های گروه ۸ هستند، دارای مقررات و ضوابط مختص به خود هستند. این مقررات برای هر شهر و منطقه متفاوت است. برای گرفتن مجوز، ده گام تا مجوز ساخت و ساز وجود دارد که سازنده باید از آن‌ها آگاه باشد.
۶- محاسبه ارتفاع ساختمان در بام مسطح
برای محاسبه ارتفاع ساختمان‌هایی که دارای بام مسطح هستند باید فاصله عمودی تراز متوسط کف معبر مجاور را تا نقطه جان پناه بام در نظر بگیرید. در نتیجه برای محاسبه ارتفاع ساختمان‌هایی که دارای بام مسطح هستند باید ارتفاع جان پناه را نیز در این محاسبه جای دهید. حداقل ارتفاع جان پناه از کف بام نیز باید ۱/۱۰ متر در نظر گرفته‌شود.
۷- محاسبه ارتفاع ساختمان در بام شیب دار
برای محاسبه ارتفاع ساختمان‌هایی که دارای بام شیب دار هستند نیز باید مهندسین فاصله عمودی تراز متوسط معبر مجاور را تا متوسط ارتفاع بام شیب دار را در نظر بگیرند. در این قسمت منظور از متوسط ارتفاع بام شیب دار همان میانگین فاصله شروع و انتهای بام است. به این نکته توجه داشته باشید که وجود و یا عدم وجود زیر زمین هیچ گونه تأثیری در محاسبه ارتفاع کلی ساختمان‌ها نمی‌گذارد.
محاسبه ارتفاع ساختمان نسبت به عرض خیابان:
عرض خیابان که در اصطلاح به آن عرض گذر نیز می‌گویند در ارتفاع مجاز ساختمان بی تاثیر نیست. تعداد طبقاتی که مجار به ساخته شدن هستند در کوچه‌ها و گذرهای مختلف برای کاربری مسکونی، بر طبق قوانین و ضوابط ساختمان سازی متفاوت است.
- اگر عرض گذر کمتر از ۶ متر باشد، تعداد طبقات مجاز ساخت ۲ طبقه است. همچنین می‌تواند زیرزمین هم داشته باشد.
- اگر عرض گذر کمتر از ۶ تا ۸ متر باشد، تعداد طبقات مجاز ساخت ۳ طبقه به همراه زیرزمین است. همچنین امکان ساخت ساختمان ۲ طبقه روی پیلوت را نیز دارد.
- اگر عرض گذر کمتر از ۸ تا ۱۰ متر باشد، تعداد طبقات مجاز ساخت ۴ طبقه به همراه زیرزمین است. همچنین امکان ساخت ساختمان ۳ طبقه روی پیلوت را نیز دارد.
- اگر عرض گذر کمتر از ۱۰ تا ۱۲ متر باشد، تعداد طبقات مجاز ساخت ۵ طبقه به همراه زیرزمین است. همچنین امکان ساخت ساختمان ۴ طبقه روی پیلوت را نیز دارد.
- اگر عرض گذر بیشتر از ۱۲ متر باشد، تعداد طبقات مجاز ساخت ۶ طبقه به همراه زیرزمین است. همچنین امکان ساخت ساختمان ۵ طبقه روی پیلوت را نیز دارد.
حداقل و حداکثر ابعاد مورد نیاز اجزاء ساختمان در واحدهای مسکونی
در ادامه شما را با تمامی ارتفاع‌ها و ابعادی که باید در هنگام ساخت ساختمان‌های مسکونی در نظر بگیرید آشنا خواهیم کرد. با رعایت تمامی قوانین ملی ساختمان سازی طراحی‌های شما را با بهترین کیفیت و بدون مشکل انجام خواهد شد. حداقل و حداکثر ابعاد مورد نیاز اجزاء ساختمان در واحدهای مسکونی عبارت اند از:
- در هنگام طراحی واحدهای ساختمان مسکونی حداقل مساحت باید ۵۵ متر در نظر گرفته شود.
- ارتفاع کف تا زیر سقف باید ۲.۷۰ متر و حداکثر آن نیز ۳.۵ متر باشد.
- حداکثر ارتفاع تا روی سقف تمام شده زیر زمین تا طراحی حیاط خانه به روش مدرن نیز ۱۲۰ متر باید باشد.
- ارتفاع کف تا زیر سقف واحدهای تجاری با کاربری مختلط در همکف ۵ متر باید باشد.
سخن پایانی
موارد قانونی ارتفاع آپارتمان مسکونی در هر کشور و حتی در هر شهر ممکن است متفاوت باشد. در بسیاری از کشورها، قوانین و مقررات مربوط به ساخت و ساز و ارتفاع ساختمان‌ها توسط دولت یا سازمان‌های مربوطه تنظیم و اجرا می‌شود. به عنوان مثال، در ایران، طبق قوانین ساختمانی، حداکثر ارتفاع ساختمان‌های مسکونی در برخی مناطق شهری محدود شده است. بنابراین بهتر است در این راستا با یک مشاور حقوق ملک مشورت نمایید.
برای دسترسی به مقررات قانونی و معیارهای ارتفاع ساختمان‌های مسکونی در منطقه خاص خود، بهتر است با شهرداری محلی یا سازمان مربوطه تماس بگیرید. آن‌ها می‌توانند به شما اطلاعات دقیق درباره محدودیت‌های ارتفاع ساختمان‌های مسکونی در منطقه شما ارائه دهند.
در هر دو روش نحوه محاسبه ارتفاع ساختمان مسکونی علاوه بر موارد ذکر شده، باید ضوابط دیگری مانند حداقل عقب نشینی از معابر و حدود همجواری با سایر ساختمان‌ها نیز رعایت شود.
برای انجام محاسبات دقیق و اصولی، توصیه می شود از متخصصان مجرب در زمینه طراحی معماری و نظام مهندسی یا وظایف مهندس ناظر استفاده شود.
سوالات متداول:
در مورد محاسبه ارتفاع ساختمان، سوالات متداولی وجود دارد که می‌تواند به درک بهتر این موضوع کمک کند. در زیر به برخی از این سوالات اشاره می‌شود:
۱. چگونه ارتفاع ساختمان محاسبه می‌شود؟
– ارتفاع ساختمان معمولاً از سطح زمین تا بالاترین نقطه ساختمان (مانند سقف یا تیرک) اندازه‌گیری می‌شود.
۲. آیا ارتفاع ساختمان شامل زیرزمین نیز می‌شود؟
– خیر، معمولاً ارتفاع ساختمان فقط شامل طبقات بالای سطح زمین است و زیرزمین محاسبه نمی‌شود.
۳. چه معیارهایی برای تعیین ارتفاع مجاز ساختمان وجود دارد؟
– ارتفاع مجاز ساختمان معمولاً بر اساس مقررات محلی، نوع کاربری و طرح‌های شهری تعیین می‌شود.
۴. چگونه می‌توان ارتفاع ساختمان را با توجه به شیب زمین محاسبه کرد؟
– در این حالت، ارتفاع باید از نقطه‌ای مشخص (مانند نقطه پایه) اندازه‌گیری شود و شیب زمین در محاسبات لحاظ گردد.
۵. آیا ارتفاع ساختمان تأثیری بر روی هزینه ساخت دارد؟
– بله، ارتفاع بیشتر می‌تواند به افزایش هزینه‌های ساخت، تأسیسات و سیستم‌های ایمنی منجر شود.
۶. محدودیت‌های ارتفاع ساختمان در مناطق مختلف چگونه است؟
– هر منطقه ممکن است محدودیت‌های خاصی برای ارتفاع ساختمان‌ها داشته باشد که معمولاً در برنامه‌ریزی شهری مشخص شده است.
۷. چگونه می‌توان ارتفاع ساختمان را در طراحی معماری لحاظ کرد؟
– معماران باید ارتفاع ساختمان را با توجه به کاربری، زیبایی‌شناسی و مقررات محلی مدنظر قرار دهند.
۸. آیا ارتفاع ساختمان بر روی نورگیری تأثیر دارد؟
– بله، ارتفاع ساختمان می‌تواند تأثیر زیادی بر روی نورگیری واحدهای مسکونی و تجاری داشته باشد.
اگر سوالات بیشتری دارید یا نیاز به اطلاعات خاص‌تری دارید، برای کسب اطلاعات بیشتر با کارشناسان املاک داران در تماس باشید.
