آنچه در این مقاله می خوانید:
حق کسب و پیشه تجارت، از حقوقی است که طبق قانون روابط موجر و مستاجر در سال 1356 برای مستاجرین در نظر گرفته‌شد. در بسیاری از موارد دیده می شود که این موضوع را با حق و اسقاط سرقفلی اشتباه می گیرند. در صورتی که این دو موضوع کاملا با یکدیگر متفاوت هستند.
حق کسب و پیشه به مستاجر این امکان را می دهد که تا هر زمان بخواهد در ملک تجاری، به کسب و کار خود بپردازد. با این حال قانون در برخی موارد استثنائاتی قائل می شود که به اسقاط حق کسب و پیشه منجر و بر اساس این قوانین مستاجر ملزم به تخلیه ملک خواهد بود. برای آشنایی بیشتر با این مبحث و بررسی نحوه حذف و اسقاط، انتقال به فرزند و حتی مطالبه آن تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
حق کسب و پیشه حقی است که از طرف قانون به صورت اختصاصی برای مستاجر در نظر گرفته شده و در طول مدت اجاره واحد تجاری با توجه به حق مشتری گیری او به وجود می آید. در واقع این حق بر اساس زحماتی است که برای شغل و حرفه خود کشیده و از این طریق نقش مهمی در شهرت و رونق محل کسب ایفا می کند. مستاجر می تواند پس از تخلیه ملک این حق را از مالک طلب کند.
جالب است بدانید که حق کسب و پیشه تجارت نیز قابلیت به ارث رسیدن را دارد و از لحاظ قانونی مانعی برای منتقل کردن آن وجود نخواهد داشت. بسیاری از موجرین تصمیم داشتند که در هنگام عقد قرارداد مستاجرین را از این حق محروم کنند. اما از لحاظ قانونی این کار امکان پذیر نیست. چرا که با توجه به تعریفی که از آن داشتیم این حق در مدت اجاره و با توجه به میزان جمع آوری مشتری توسط مستاجر به وجود می آید. از این رو امکان اسقاط حق کسب و پیشه پیش از ایجاد آن وجود ندارد.
پیش از اینکه به قوانین اسقاط سرقفلی و حق کسب و پیشه بپردازیم بهتر است کمی اطلاعات در رابطه با آن ها به دست آوریم. همانطور که گفته‌شد این دو مبحث تفاوت هایی با یکدیگر دارند که آن ها را از هم متمایز می کند. این تفاوت های عبارتند از:
همانطور که گفته‌شد اسقاط حق کسب و پیشه نیازمند شرایط خاصی است که توسط مستاجر به وجود آمده و به مالک این امکان را می دهد که بتواند برای حذف این حق اقدام کند. با توجه به مواد 14 و 15 قانون روابط موجر و مستاجر در چهار حالت مستاجر موظف به تخلیه ملک و تحویل آن به مالک خواهد بود که عبارتند از:
در صورتی که هنگام بستن قرارداد اجاره نامه یا سند سرقفلی به شغل خاصی اشاره شده و درون آن قید گردد. اما با این حال مستاجر بدون اطلاع دادن و جلب رضایت مالک شغل خود را تغییر دهد تمامی حق و حقوق قانونی خود را از دست داده و موظف خواهد بود ملک را تخلیه کند. در واقع قانون به مالک این امکان را می دهد که بدون پرداخت مبلغی نسبت به اسقاط سرقفلی اقدام کرده و بتواند ملک خود را تحویل بگیرد.
به عنوان مثال اگر در هنگام اجاره ملک با عنوان قصابی قید شود اما فرد فعال در آن، قصابی را به بوتیک لباس تبدیل کند مالک اصلی می تواند نسبت به حذف و اسقاط حق کسب و پیشه و سرقفلی ادعا کند.
اگر با توجه به موارد قید شده در اجاره نامه، مالک سرقفلی حق انتقال به غیر را نداشته باشد اما با این وجود اقدام به فروش و انتقال آن نماید طبق قانون، مالک اصلی حق این را دارد که با پرداخت نصف حق سرقفلی به مالک سرقفلی یا خریدار ملک خود را تخلیه کند.
در واقع می توان گفت که اگر مستاجر بدون داشتن اجازه سرقفلی را به فرد دیگری واگذار کند مالک اختیار اسقاط حق کسب و پیشه و سرقفلی را داشته و می تواند نسبت به حذف کامل آن اقدام کند.
در موضوع اسقاط سرقفلی، تعدی و تفریط جایگاه ویژه ای دارد و افراد بسیاری دست به انجام آن می زنند. تعدی به معنای فراتر رفتن از حدود اختیارات بوده و در صورتی که صاحب سرقفلی اقدامی غیرمتعارف علیه مال شخص مالک که همان مغازه است انجام دهد طبق قانون با او برخورد می شود. به عنوان مثال در صورتی که مستاجر در ظاهر و ساختار کلی ساختمان تغییراتی اساسی انجام دهد مالک می تواند نسبت به تخلیه ملک اقدام کند.
تفریط نیز در بحث اسقاط حق کسب و پیشه شباهت زیادی به تعدی دارد. با این تفاوت که در تفریط صاحب سرقفلی به قدری در موضوع خاصی زیاده‌روی می کند که می تواند سبب آسیب رساندن و خدشه‌دار کردن شهرت محل تجاری موردنظر شود. نکته اساسی در تعدی و تفریط این است که مالک در این شرایط می تواند بدون پرداخت مبلغ سرقفلی و حق کسب ملک را تخلیه کند.
حذف و اسقاط سرقفلی و حق کسب به دلیل پرداخت نکردن مبلغ اجاره نیز امکان پذیر خواهد بود. صاحب سرقفلی نهایتا تا ده روز پس از مهلت تعیین‌شده در قرارداد می تواند برای پرداخت اجاره‌بها اقدام کند. توجه داشته باشید که قانون در این مورد هیچ عذری را نمی پذیرد.
در صورتی که مهلت تمام شده و مبلغ اجاره پرداخت نشود مالک می تواند با ارسال اظهارنامه ای درخواست خود را مبنی بر دریافت اجاره‌بها ثبت کند. در صورتی که مدت زمان عدم پرداخت اجاره طولانی شده و به سه ماه برسد مالک حق این را دارد که از طریق دادگاه پیگیر شده و ملک را به طور کامل تخلیه نماید. با توجه به اینکه مباحث حذف و اسقاط حق کسب و پیشه پیچیدگی های خاصی دارد توصیه می شود حتما از دانش و مشاوره حقوقی وکلای خبره در این زمینه بهره بگیرید تا عدم آشنایی با موارد حقوقی سبب پایمال شدن حق و حقوقتان نشود.
در صورتی که شما به عنوان مستاجر چندین سال در یک مغازه به شغل خاصی (به عنوان مثال شیرینی فروشی، قصابی، کبابی و...) مشغول باشید، افراد آن منطقه مغازه‌تان را به عنوان همان شغل می شناسند و به نوعی مشتری ثابت آن می شوند. حال اگر پس از اتمام تاریخ اجاره نامه مالک مغازه را به فرد دیگری اجاره بدهد که هم شغل شما باشد مشتریان شما به آن مراجعه می کنند و شما در زمان تخلیه می توانید از مالک تقاضای حق کسب کنید.
میزان حق کسب و پیشه بر اساس المان های خاصی همچون نوع شغل و میزان اعتبار ایجاد شده برای مغازه محاسبه می شود که البته باید توسط یک کارشناس دادگستری تعیین و تایید شود. همچنین در صورتی که اعمالی که توضیح داده‌شد توسط مستاجر انجام شود مشمول اسقاط حق کسب و پیشه شده و مبلغی دریافت نخواهد کرد.
سرقفلی و حق کسب هر کدام مفهومی متمایز از دیگری دارند تلاش کردیم تا در این بخش آن ها را به طور کامل برایتان شرح دهیم. در واقع سرقفلی توافقی بین دو طرف است که حق آن از طرف مستاجر به مالک پرداخت می شود. از این رو اسقاط سرقفلی تا حدود زیادی توافقی خواهد بود.
حق کسب و پیشه بستگی به فعالیت و میزان اعتبار کسب‌شده توسط مستاجر برای محل تجاری دارد که در هنگام تخلیه، توسط مالک پرداخت می شود. ولی اسقاط حق کسب و پیشه نیازمند وجود شرایط خاصی است. پیچیدگی های قانونی و وجود تبصره های مختلف سبب می شود تا مشاوره و استفاده از تجربه و دانش یک وکیل ماهر گزینه مناسبی برای پیروزی در پرونده به شمار برود. جهت اخذ زمان مشاوره می توانید از طریق شماره های درج شده با بهترین وکلا در ارتباط باشید.
.png){kind=icon}
ورود / ثبت نام
